Kenya Hara is een Japanse professor design die de term ex-formation bedacht als tegenstelling van information. Hij gaat ervan uit dat als je begint bij wat je niet weet van een onderwerp je wel eens een verrassende onderzoekingstocht zou kunnen maken.

Hij geeft zijn ontwerpstudenten elk jaar een andere opdracht, en elk jaar laat hij zien dat zijn aanpak inderdaad behoorlijk verrassende resultaten oplevert. In Japan werd er de afgelopen tien jaar elk jaar een boek uitgebracht met de resultaten, waarbij geen enkele student afviel. Nu is er een korte versie met wat je de hoogtepunten zou kunnen noemen uitgekomen bij Lars Müller Publishers, en het is een verrukkelijk boek geworden dat je van begin tot eind met verwondering leest en bekijkt.

De thema’s waren achtereenvolgens River, Resort, Wrinkles, Plants, Nudity, Woman, Half-done, Air, Pair en Tokyo. Nieuwsgierigheid stond altijd voorop, en er kwam ook lang niet altijd een bruikbaar ontwerp uit de studies die de studenten aanpakten, maar elke studie is verrassend en vermakelijk.

Zo werd er bij het thema Rivier bijvoorbeeld de Shimanto Rivier door een van de studenten via Photoshop omgebouwd tot een autoweg, wat een heel vervreemdend effect heeft. Een andere student legde elke voetstap vast op foto, maar wel op een verrassend eenvoudige manier.

Resort leverde onder meer het perfecte soft-ijs-hoorntje op, na wat studies hoe je het ijs op vele extreem verschillende manieren in een bekertje kunt krijgen. Uiteindelijk werd het bekertje gemaakt naar aanleiding van de vorm die het ijs aanneemt als het op een reguliere manier uit het soft-ijs-apparaat komt. Dat heeft nog een bijkomend effect – je hebt namelijk door de vorm de indruk dat het hoorntje ook tot de bodem toe gevuld is.

Naaktheid is ook een mooi thema, vooral als een student laat zien dat je de naaktheid kunt benadrukken door allerlei objecten onderbroekjes aan te trekken, van gereedschap tot vorken, paprika’s en tomaten en zelfs eieren. Heel grappig, maar ook heel inzichtelijk.

Het thema Pair leverde onder meer de koekjes op die al een breuklijn hebben – een mooie manier om je na te laten denken over het delen van een koekje en over het sociale aspect van samen koekjes eten. En bovendien zien ze er mooi uit.

Het hele boek zit vol met verrassingen – wierook in de vorm van de rook die normaalgesproken van de wierook afkringelt – dat was nog een heel gepuzzel, om de wierook in die vorm te krijgen, maar ook om er een mooi doosje voor te vinden. Het resultaat is adembenemend mooi.

Eerlijk gezegd kan ik wel voorbeelden blijven opsommen en zou ik graag nog veel meer willen laten zien, maar je kunt veel beter het boek kopen, want dan heb je iets in handen waar je nog heel lang plezier van hebt – twee projecten zijn zelfs op video vastgelegd, en die kun je via de QR-codes in het boek bekijken, onder meer filmpjes van de stick man op de cover.

• Kenya Hara – Ex-formation – Lars Müller Publishers – ISBN 9783037784662
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Ex-formation