
het oor van giacometti - (post)surrealistische kunst van meret oppenheim tot mariella mosler
De tentoonstelling Surrealistische Objecten duurde maar een week, in mei 1936 in Parijs. Er was werk te zien van Marcel Duchamp, Max Ernst en Picasso, en de tentoonstelling toonde twee dingen aan. Ten eerste dat het surrealisme perfect geschikt was voor driedimensionale kuns, dus beelden en objecten, en ten tweede dat het een van de weinige kunststromingen is waarmee voluit gelachen mag worden.
De lol waarmee sommige surrealistische beelden in elkaar gestoken zijn is onweerstaanbaar. Dat gaat van het absurde met bont beklede theekopje van Meret Oppenheim tot en met de Venus met uitschuifladen van Salvador Dali of de stierenkop die is samengesteld uit een fietsstuur en -zadel van Picasso.
Het is dus geen wonder dat het maken van surrealistische beelden en objecten altijd is doorgegaan, van kunstenaarsgeneratie op generatie. Het is voor een kunstenaar gewoonweg te verleidelijk om af en toe eens iets krankzinnigs te maken. En de een steekt de ander weer aan.
Het is overigens niet altijd om te lachen, want soms worden er ook nachtmerries verbeeld of zwarte, donkere absurditeiten gecreëerd waar je van schrikt. De kracht van het surrealistische beeld is in ieder geval dat het je altijd even op het verkeerde been zet, in verwarring brengt of een totaal absurde kijk op de werkelijkheid presenteert.
Voor de tentoonstelling van Het Oor van Giacometti (de titel van een beeld van Meret Oppenheim) werd een grote verzameling surrealistische beelden, objecten, collages en schilderijen bij elkaar gebracht, met de absolute nadruk op de beelden. In de prachtige, handzame, hardcover, gebonden, fullcolor catalogus die Kerber Art uitgaf worden de beelden voorbeeldig gepresenteerd. Perfect gefotografeerd (dat is bij driedimensionaal werk zeker niet vanzelfsprekend), mooi gedrukt en fraai gepresenteerd. Het oudste werk dateert van 1936, het meest recente van 2009.
Surrealisme lijkt in de loop der tijden een beetje een tweederangs positie te hebben ingenomen binnen de kunstgeschiedenis, wellicht door de al te gemakkelijke en oppervlakkige grappen van iemand als Dali, maar dit boek laat zien dat het surrealisme meer kan zijn dan alleen oppervlakkige beeldgrappen. Je moet dan wel bereid zijn om te accepteren dat kunst niet alleen moet ontregelen, maar dat je er af en toe ook gewoon om mag kunnen lachen.
-
Das Ohr von Giacometti / The Ear of Giacometti – (Post-)Surreal Art from Meret Oppenheim to Mariella Mosler – Kerber Art – ISBN 978-3-86678-478-9
© Mariella Mosler
© Juul Kraijer
© links Salvador Dali (Venus met laden), rechts Arman (gedeelde Venus)
© Meret Oppenheim, getatoeëerd portret, 1936