We hebben hier al eerder aandacht besteed aan de Schotse kunstenaar Andy Goldsworthy. Goldsworthy werkt meestal buiten, en maakt werk dat soms vluchtig is, vaak tijdelijk en altijd kwetsbaar. Daarom fotografeert hij alles wat hij maakt. Daar begon hij al op de kunstacademie mee, omdat dat de enige manier was waarop hij kon laten zien wat hij nu eigenlijk deed. De boeken waarin die foto’s het bewijs vormen van dit merkwaardige vluchtige oeuvre zijn allemaal aanraders, onder meer omdat ze je anders naar de natuur laten kijken.

Rivers and Tides is de titel van een documentaire film waarin Goldsworthy een tijd gevolgd wordt en waarin je een aantal fascinerende kunstwerken ziet ontstaan, terwijl Goldsworthy zelf bijna tussen neus en lippen door vertelt wat hem bezielt. Dat alleen is al fascinerend, maar om de man aan het werk te zien is geweldig. Je ziet onder meer een subtiele luchttekening van iele takjes, die als een enorm spinneweb aan een boom gebouwd wordt door een licht briesje in elkaar kletteren, je ziet een constructie van stenen tot vier keer toe in elkaar donderen, en nog zo wat obstakels.

Je krijgt zo steeds meer bewondering voor de vasthoudendheid en het geduld waarmee Goldsworthy werkt, en de kunstwerken die hij afrondt zijn regelmatig van zo’n adembenemende schoonheid dat je de kunstenaar volledig begrijpt als hij glunderend verkondigt dat hij het hiér dus voor doet. IJsconstructies die nog geen dag overleven, maar die wel op het juiste moment opgloeien in het zonlicht, een bladerenpatroon dat na een uur al weer verwaait, een kleiwand die zijn geheimen pas prijsgeeft als de klei droogt, en dat geheim weer laat verdwijnen bij volledige droging, ze worden hier allemaal vastgelegd, en we zijn zo getuige van het ontstaan en verdwijnen van kunst die zijn indruk juist en alleen door deze film achterlaat.

Een bijzonder document dus, dat maar een klein deel van Goldsworthy’s oeuvre bestrijkt, maar dat indrukwekkend genoeg is – je hebt meteen de neiging al zijn boeken aan te schaffen, want de man heeft een schijnbaar onuitputtelijk arsenaal aan ideeën. Voor kunstenaars zijn zijn boeken niet alleen stimulerend, maar soms ook frustrerend, want je hebt meteen de neiging ook de natuur in te trekken, tot je je realiseert dat Goldsworthy zo’n beetje alles wat jij kunt bedenken al een keer gedaan heeft.

Naast de documentaire film van anderhalf uur zijn er nog zeven korte films te zien, waarbij overigens ook wat blijvender kunstwerken aan bod komen, zoals een bijzondere muur in een natuurgebied in de staat New York. De muziek bij de documentaire is van Fred Frith, en die maakt het allemaal nog mooier.

• Andy Goldsworthy – Rivers and tides – Docurama NVG 9643