Frank Havermans noemt de kunstwerken die hij maakt architectonische constructies, en als je ze ziet lijkt dat vaak een accurate omschrijving, zeker als het om projecten gaat als een buitenissige boomhut of een bijzondere kijkhut, die hier landschapsobservatorium heet, wat me heel passend lijkt. Dat landschapsobservatorium zie je hier rechts van binnenuit. Daaronder zie je een foto van hetzelfde observatorium maar dan van opzij, waarbij je goed ziet hoe mooi het in het landschap past, bijna uit het water kruipend en het land omarmend.

In het boek dat bij NAi Uitgevers is verschenen vind je een hele reeks aan dit soort projecten, waarbij je regelmatig de mond openvalt van verbazing, want als er één kunstenaar is die “out of the box” kan denken is het Havermans wel. Opdrachten worden buitengewoon verrassend opgepakt en uitgevoerd met vaak verbluffende resultaten. Er zijn schetsen te zien, en, wat bij driedimensionale kunst ook wel handig is, foto’s vanuit verschillende hoeken. En vaak is de grens tussen kunst en architectuur nauwelijks te trekken.

Enig idee wat de constructie op het omslag van het boek (zie hier recht boven) eigenlijk is? Het ziet er fascinerend uit, maar wat is het nu eigenlijk? Het blijkt een minibioscoop voor twee personen te zijn, speciaal ontworpen voor de zevende architectuurbiënnale in Sao Paulo. Wat je ziet is een object waar geluid uit komt, en als je er omheen loopt kun je aan de achterkant een architectonische ruimte binnenstappen, aangetrokken door een scherm met bewegend beeld. Als je binnen bent blijkt dat je links of rechts kunt gaan zitten om onderuitgezakt naar de bijbehorende film te kijken. De ruimte is dan een meubel geworden waarin je zwevend boven de grond het gevoel hebt dat de omgeving is verdwenen.

Maar Havermans blijkt ook eenvoudige schuurtjes te kunnen transformeren tot opmerkelijke ruimtes die er van binnen misschien nog wel spectaculairder uitzien dan van buiten. Of hij maakt een wat log uitziende boomhut, die van binnen verslavend schijnt te werken omdat je op een heel bijzondere manier tussen de kruinen van de bomen in een klein huisje zit. Havermans maakt ook verbazingwekkende kastenwanden of een merkwaardige industrieel ogende constructie met een soort hoge stuurhut waar je alleen via een klein deurtje in de achterwand in kon klimmen.

In het boek is ook een hoofdstuk “tekeningen” opgenomen: Die tekeningen alleen zouden al een aparte boekuitgave rechtvaardigen en ik hoop echt dat er inderdaad nog eens een boek verschijnt met alle tekeningen van Havermans op groot formaat.
Het daaropvolgende hoofdstuk, over het project Tofud, lijkt aan te sluiten of voort te komen uit die serie intrigerende tekeningen. Er zijn elegante in de ruimte zwevende houten constructies te zien die ik liefst in het echt zou zien, al krijg je door de foto’s al een redelijk goed idee hoe ze er in werkelijkheid, driedimensionaal, uitzien.

Ik heb dit boek met grote bewondering gelezen en bekeken. Met verbazing ook, vanwege de vele verrassende en soms ronduit verbijsterende constructies tussen kunst en architectuur. Maar wat dit boek ook doet, en daarom is het ook een absolute aanrader voor architecten, kunstenaars en iedereen die dat wil worden, is dat het je buitengewoon gretig maakt – je wil meteen zelf aan de slag, knutselen, schetsen, dingen proberen, scheppen, construeren. Een buitengewoon inspirerend boek dus.

• Frank Havermans – Architectonische Constructies – NAi Uitgevers – ISBN 978-90-5662-701-0