
de schoonheid van het moment - vrouwen in japanse houtsnedes
De Schoonheid van het Moment is de titel van een tentoonstelling van Japanse houtsnedes in Museum Rietberg in Zürich (in samenwerking overigens met het Honolulu Museum of Art), en ook de titel van de magnifieke catalogus bij die tentoonstelling.
Het onderwerp: vrouwen. Uit de immense verzameling Japanse houtsnedes van het Honolulu Mueseum of Art werden de mooiste prenten gezocht waar vrouwen op voorkomen, en dat leverde een betoverend mooie tentoonstelling op, mede doordat de kunst van de houtsnedes in Japan al eeuwen op ongekend hoog niveau stond, en ze in de achttiende en negentiende eeuw al full-color houtsnedes maakten waar je met open mond van bewondering naar staat te kijken.
Wat de houtsnedes zo schitterend maakt is dat de kunstenaars over het algemeen een groot gevoel voor detail koppelden aan een even groot gevoel voor compositie Ze deinsden er niet voor terug om een grote zwarte kimono prominent in beeld te brengen als dat de compositie enige stabiliteit gaf, en sneden eromheen een uiterst minutieus gedetailleerde voorstelling. Krachtig en tegelijk subtiel dus.
Het is bij dit boek zaak om er niet te snel doorheen te bladeren, maar vooral stil te staan bij de vele details. Het zijn de kleine details (en vaak grapjes) in de marge van de houtsnedes die het net dat beetje extra geven. En hier wordt een bijzonder mooie keus uit de archieven gepresenteerd, van soms bijna vergeten kunst die door zijn ingetogen karakter in dit mooi uitgegeven boek perfect op haar plaats is.
-
Die Schönheit des Augenblicks / The Beauty of the Moment – edited by Katharina Epprecht – essays by Shawn Eichman, Katharina Epprecht, Marie Kakinuma, Andreas Marks, John D Szostak – Museum Rietberg Zürich – Scheidegger & Spiess – ISBN 978- 3-85881-357-2
Het schijnt hier om een parodie te gaan op een beroemde scene uit een Japans literair werk. Wat we hier in ieder geval zien is een vrouw die een liefdesbrief leest terwijl haar jaloerse echtgenoot over haar schouder meekijkt, terwijl een octopus het eind van de brief vastpakt. Die octopus wordt in het oorspronkelijke verhaal opgegeten terwijl dat op die specifieke dag niet mocht. De rol van de kreeft is geheel onduidelijk, en eerlijk gezegd lijkt ons dit zelfs voor japanners een raadselachtige puzzel van een prent, maar het levert wel een fascinerend en sterk beeld op.
In de negentiende eeuw werd de vraag naar houtsnedes steeds groter, de oplages werden daardoor groter, de voorstellingen wat eenvoudiger, zoals hier – simpelweg één enkele vrouw, maar dan wel in een prachtige kimono met schitterend opgestoken haar, zodat er visueel ook wat te beleven valt.
Courtisanes in de nieuwste mode van dat moment, en kunstenaar Koryusai was verder ook een meester van de details, zo leest de bovenste courtisane in de verzamelbundel “Honderd Gedichten van Honderd Dichters”, terwijl de twee anderen dezelfde gedichten op kaarten voor zich hebben liggen. Hieronder zoomen we nog even in op wat details van deze magnifieke houtsnede:
uit: Die Schönheit des Augenblicks ? The Beauty of the Moment – Scheidegger & Spiess 2012