Jasper Johns is een Amerikaanse schilder die wordt gerekend tot de abstract expressionisten. Er is veel over hem geschreven, maar één aspect van zijn schilderkunst is zover ik weet nog nooit echt onder de aandacht gebracht. Het heeft te maken met zijn onderwerpkeus.
Johns kiest altijd onderwerpen die heel primair lijken. Zaken die iedereen kent, als een schietschijf, de Amerikaanse vlag, landkaarten of cijfers en letters. Hij gaat er met een vrije, abstract expressionistische manier mee om, maar je herkent altijd het onderwerp.

Met die onderwerpen is iets merkwaardigs aan de hand. Cijfers en letters zijn feitelijk abstracte tekens die we niet meer als zodanig ervaren omdat we ze dagelijks gebruiken om mee te communiceren. Johns pakt ze weer op als de abstracte vorm die ze wel degelijk zijn en gaat er mee spelen, brengt ze min of meer terug naar de abstractie. Abstract in het kwadraat, zou je kunnen zeggen.
Een schietschijf is gewoon een cirkel met een cirkel eromheen. en nog een, en nog een. Abstracte vormen dus. De Amerikaanse vlag bestaat uit sterren en strepen. Abstracte vormen. De kaart van Amerika is opgedeeld in staten die soms met lijnrechte grenzen afgebakend zijn. Een kaart is feitelijk een abstractie van een werkelijk bestaand land. Johns gaat spelen met die abstractie. Het lijkt er sterk op dat hij zijn hele schildersleven lang op zoek is gebleven naar dit soort abstracties. Dat geldt zelfs voor de uitvergrote arceringen die hij later ging schilderen. Zo’n arcering is feitelijk de abstractie van een schaduw, zoals hij door een tekenaar wordt neergezet.

Jammer genoeg zijn de schilderijen van Johns niet zo mooi als reproductie. Je moet in zijn geval echt de schilderijen zelf voor je neus hebben om er optimaal van te kunnen genieten. Je kunt dan opgaan in het lekkere schilderen, maar ook in de inventiviteit van deze bijzondere, zeer Amerikaanse schilder. Kijk bijvoorbeeld eens naar de 3 hier links. Zo op het eerste oog is het een vrij rommelig schilderij, totdat je die drie er doorheen ziet schemeren, dan krijgt het een samenhang die het anders niet zou hebben gehad. Het lijkt een simpele truc, maar in mijn ogen is het een geniale vondst, die het hele oeuvre van Johns een stap omhoogtilt.
Abstract in het kwadraat.

Hier helemaal onderaan laten we een fragment van “green target” zien. Je krijgt zo een beetje een idee van de prachtige manier van schilderen van Johns. Je kunt het plezier in het schilderen eigenlijk aan al zijn schilderijen wel aflezen