Jozef Israels was een van de beroemdste schilders uit de Haagse School. Hij werd vooral bekend met zijn schilderijen die het harde leven van boeren en vissers lieten zien. Een serieus schilder met serieuze onderwerpen. Van zijn zoon Isaac werd min of meer verwacht dat hij in de stijl en vooral in de geest van zijn vader verder zou gaan, maar dat pakte geheel anders uit. Zijn moeder dacht zelfs dat haar zoon gek geworden was. Bij hem geen serieuze problematiek en zware onderwerpen, maar het stadsleven, stranden, vrolijkheid en theaters.

In het boek Jozef en Isaac Israels – vader en zoon is goed te zien hoe verschillend vader en zoon waren. Vader Jozef die zwoegde op perfectionistische schilderijen, en dan zoon Isaac waarbij het pure plezier van het schilderen je vanaf het doek tegemoet spat. De impressionistische schilderijen, waarin hij met een paar trefzekere streken een zonnige dag in het park kon suggereren, het uitbundige kleurgebruik en de overduidelijke gretigheid waarmee de schilderijen gemaakt zijn spreken veel directer tot de kijker dan de veel bedachtzamere schilderijen van Jozef.

En toch kun je ook bij Jozef wel degelijk de liefde voor het schilderen terugzien. Vooral in zijn latere schilderijen, als hij wat losser gaat schilderen, kun je zien dat ook hij moet hebben genoten van het schilderen an sich, al stond dat schilderen veel meer in dienst van het uitbeelden van een onderwerp dan bij Isaac – die had aan alles of bijna niets genoeg om te gaan schilderen.

Hier rechts zie je van boven naar beneden eerst twee schilderijen van Isaac, de zoon, en dan twee van Jozef, een uit zijn vroegere, een uit zijn latere periode. Hieronder zie je tenslotte het zelfportret dat Jozef schilderde, en het portret dat zijn zoon van hem schilderde. En dan lijkt die wereld van verschil ineens niet zo heel erg verschillend meer.

Een fascinerend boek met een groot aantal perfect afgedrukte reproducties die duidelijk laten zien dat Isaac dankzij die gretigheid van schilderen vaak schilderijen afleverde die maar half af leken, terwijl de kracht van de suggestie juist in die schilderijen overweldigend is. Je blijft kijken, en toch ook weer terugbladeren naar Jozef, die op zijn manier ook goed was, maar die, vrees ik, voor eeuwig in de schaduw van zijn zoon zal blijven.

• Jozef en Isaac Israels – vader & zoon – Waanders Uitgevers – ISBN 978 90 400 8542 0