Een merkwaardiger kunstenaarsboek dan EIS van Gerhard Richter ben ik nog niet vaak tegengekomen. De foto’s van ijsbergen, en drijvend ijs heeft Richter gemaakt tijdens een reis naar Groenland in 1972. Het zijn niet bepaald artistiek verantwoorde foto’s of zelfs maar mooie foto’s. Het is Gerhard Richter’s persoonlijke impressie van ijs.

De foto’s zijn allemaal op hetzelfde formaat afgedrukt, 8,5 x 12,9 cm, en het boek bevat tekstblokken in hetzelfde formaat. De teksten zijn genomen uit de Brockhaus encyclopedie van 1871 over Groenland, en je begint te lezen op een zo te zien vrij willekeurige plek, de tekst lijkt geen begin of einde te hebben.

Het boek heeft nog een merkwaardigheid: het zijn twee boeken ineen, dat wil zeggen dat je, als je het boek omdraait, je ook een cover ziet, en je daar ook kunt beginnen met lezen. Dat betekent in de praktijk dat je, als je het boek leest en vooral ook bekijkt, je een aantal teksten en foto’s tegenkomt die op de kop staan.

Als je het boek “uit” hebt, draai je het om en begin je opnieuw, en dan blijken de foto’s er toch weer anders uit te zien, wat een opmerkelijk en soms heel bevreemdend effect heeft. En zo laat de kunstenaar Richter je toch ineens weer op een andere manier kijken.

Ik moet bekennen dat ik met stijgende verbazing dit boek een aantal keren heb bekeken (en fragmenten heb gelezen), want Richter krijgt het voor elkaar je met foto’s die op zich absoluut niet opzienbarend zijn toch gefascineerd te laten kijken naar een hele reeks van die foto’s. Verbluffend en heel bijzonder.

• Gerhard Richter – EIS – Verlag der Buchhandlung Walther König Köln – ISBN 9783865609243
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: EIS
• meer over Gerhard Richter