Gerhard Richter is een van de fascinerendste kunstenaars van onze tijd. Toen hij net afgestudeerd was aan de Hochschule für Bildende Kunste in Dresden in 1957, in Oost-Duitsland dus, werkte hij in eerste instantie nog vrij traditioneel, maakte muurschilderingen en ander werk dat hij daarna liefst wou vergeten. Hij maakte niet voor niets een nieuwe artistieke start in 1962, en liet zijn werk vanaf dat moment pas registreren als zijn werk. Alles wat daaraan voorafgaat kunnen we wat Richter betreft gewoon vergeten.

Maar toen doken ineens de 31 monotypieën op die hij in 1957 gemaakt had op de Hochschule, nadat hij er afgestudeerd was. Hij had een diploma gehaald als muurschilder, maar mocht een tijd lang een atelier gebruiken op de academie, en hij meldde zich ook aan voor een cursus druktechniek. Daar ging hij gewoon eigenwijs aan de gang met een inktroller en maakte deze 31 druksels, die hij, toen hij uit Dresden naar het westen vertrok, bij een vriend in bewaring gaf.

Toen hij ze vele jaren later terugzag was Richter zelf getroffen door de gelijkenis met latere fases van zijn oeuvre, en hij besloot de monotypieën alsnog te signeren. En nu zijn ze bovendien prachtig in facsimile uitgegeven in een groot formaat boek, elke prent perfect op ware grootte afgedrukt. Een verbazingwekkend kijkje in de keuken van de hele jonge Richter. Verbazingwekkend, omdat je ziet dat alles wat Richter zo goed maakt, hier al te vinden is. Het spelen met toeval, en dat vervolgens perfect in de hand weten te houden bijvoorbeeld.

Elbe is een verbluffend mooi juweeltje, uit de archieven opgediept, en gelukkig voor een breed publiek toegankelijk gemaakt. Mooi.

• Gerhard Richter – Elbe 1957 – Gerhard Richter Archiv Dresden – ISBN 9783865605887
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Elbe