Gerhard Richter is een zeer veelzijdig kunstenaar, die niet alleen regelmatig op zoek is naar het niets, maar die op vele manieren probeert de realiteit te omzeilen of via een omweg te benaderen. Ongrijpbare kunst is het gevolg. Kijk hieronder maar eens naar de eerdere stukken die we schreven over zijn werk. 

Hier hebben we het nu over zijn portretten, waarin hij ook weer een enorm scala aan schilderkunstige stijlen laat zien, met als voornaamste constante dat hij zichzelf steeds weer weet weg te cijferen, en dat er altijd een grote afstandelijkheid meespeelt, zelfs in de portretten die hij schilderde van zijn vrouwen en kinderen. Ook zijn zelfportretten zijn naar foto’s geschilderd, en zo vaag mogelijk gehouden.

Alsof hij de wereld alleen vanuit zijn ooghoeken durft te bekijken, lijkt het wel. Richter lijkt vooral zijn best te doen de realiteit te betrappen op de momenten die het minst dramatisch zijn. Alsof hij daar de kern kan raken. Het paradoxale is, dat zijn schilderijen zo voor de toeschouwer, de kijker, nog ongrijpbaarder worden. Bovendien schept hij vaak nog meer afstand door zwartwit te schilderen, op een manier die het gevoel geeft dat hij slordig een onscherp kiekje naschildert.

Intrigerend is dat wel, want je vraagt je steeds weer af wat Richter bezielt om juist dit beeld op doek vast te leggen. Bij het schilderij van zijn vrouw Betty hier rechts is dat wel duidelijk – je voelt je bijna een intieme bespieder die stiekem mee mag kijken. En misschien zijn dat wel de sleutelbegrippen – je krijgt het gevoel dat Richter er op een geheimzinnige manier in slaagt het leven te betrappen op onbedoeld intieme momenten. Afstand en intimiteit lijken samen te vallen.

Daarmee zijn niet alle portretten van Richter verklaard, want de beroemdheden die hij van krantenfoto’s naschilderde zijn nauwelijks intiem te noemen. Daar maakt Richter het echter op een onverwachte manier toch ook weer wél intiem – als je de zaal binnenstapt waar die portretten hangen blijkt dat de portretten die in het midden hangen je recht aankijken, terwijl de portretten die links en rechts hangen allemaal naar het midden kijken. Een merkwaardig effect.

• Gerhard Richter – Die Porträts von Gerhard Richter – Dumont – ISBN 978-3-8321-9154-2
   

• Richter – kunstenaar zonder handschrift

• Aquarellen en tekeningen

• de Cageschilderijen

• Richter’s Atlas

• Sammlung

• over Richter

• over de atlas