Heel lang geleden zag ik ergens in Wenen een schilderij van Giovanni Segantini hangen dat me raakte. In elk museum zijn altijd wel één of twee pareltjes te vinden van kunstenaars die relatief onbekend zijn, en vaak hangen ze dan ook nog eens op plekken waar ze nieteens erg goed opvallen. Dat was met deze Segantini toen ook het geval, maar ik vond het schilderij, De Slechte Moeders, van vrouwen in bomen, zo opmerkelijk, dat ik er toen een kaart van gekocht heb die jarenlang in mijn boekenkast gestaan heeft tot ik hem bij een verhuizing ben kwijtgeraakt. Zelfs de naam van de kunstenaar was me ontschoten, tot ik in de nieuwe catalogus van Scheidegger & Spiess ineens De Slechte Moeders zag en ik het met een schok herkende – dat was dat verbluffende meesterwerk dat me toen al zo raakte.

Segantini leefde in de tweede helft van de negentiende eeuw, werd bekend als een vernieuwer van de Alpenschilderkunst en was een van de opmerkelijkste symbolisten uit het fin-de-siècle. In het voorwoord van deze monografie wordt onder meer ingegaan op de geschiedenis van zijn bekendheid – hoe werd er op zijn werk gereageerd? Dat liep nogal uiteen, maar hij bleek een grote invloed te hebben gehad op de Futuristen en zelfs Joseph Beuys was onder de indruk van Segantini.

Ik kende, als gezegd, alleen dat ene schilderij van hem, en ik moet zeggen dat ik verrast werd – zijn oeuvre bevat meerdere sublieme meesterwerken die hem zonder meer in de rijen der allergrootsten kunnen plaatsen, maar er zitten ook wat schilderijen tussen die tegen de kitsch en het melodrama aanhangen. Maar ook in die gevallen geldt dat de man wel verbazingwekkend mooi kon schilderen, en dat er op elk schilderij wel iets verrassends of opmerkelijks te zien is.

Wat hij bijvoorbeeld prachtig kon was het licht schilderen, en dan deed hij dingen die je bijvoorbeeld met fotografie bijna niet voor elkaar kunt krijgen. Kijk maar eens goed naar Ave Maria over het meer, waar je bijna verblind wordt door het felle tegenlicht. Maar als je goed gaat kijken en je komt dichterbij (in het boek wordt ingezoomd op het gezicht van de vrouw, dan kun je het goed zien) dan zie je hoeveel details hij in de schaduwen wist aan te brengen. Fabelachtig mooi.

Het mooie aan dit boek is dat je een genereus overzicht krijgt van zijn werk, terwijl je bij elk schilderij uitgebreide informatie krijgt, plus vaak nog wat schetsen en ander materiaal, en soms ook wat vergelijkend materiaal van andere kunstenaars, tijdgenoten vaak. Dat maakt het een boek waar je niet snel op uitgekeken raakt.

Eén pareltje in een vergeten hoek van een museum, dat is toch echt te weinig voor deze kunstenaar – deze monografie doet tenminste recht aan de man. Een voorbeeldig boek, een ruimbemeten hardcover met uitstekende reproducties en goede teksten.

• Giovanni Segantini – Beat Stutger – published by the Giovanni Segantini Foundation – Scheidegger & Spiess – ISBN 9783858817839
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Giovanni Segantini