Op zondag 9 december was er in de bovenzaal van Theater Boom Chicago aan de Rozengracht in Amsterdam een mini-symposium als onderdeel van de tentoonstelling Een dier / een mens van kunstenaar/fotograaf Jaap de Ruig, waarin de rol van landbouwhuisdieren centraal stond, en dan ging het bij de tentoonstelling met name om koeien en varkens. Later zouden we zien hoe er rond de tentoonstellingsruimte aan de Bloemgracht vanaf de schemering tot elf uur ’s avonds zomaar koeien langs de gracht van Amsterdam lopen, een bevreemdend maar mooi gezicht.

De eerste spreker op het symposium was schrijfster Mariët Meester, de partner van De Ruig, die vertelde hoe belangrijk dieren altijd in het leven van de kunstenaar waren, vanaf het moment dat hij depressief de kunstacademie in Groningen halverwege verliet om in Frankrijk bij toeval op een boerderij met geiten terecht te komen. Daar begon het leven voor Jaap de Ruig pas echt, en vanaf dat moment zijn er altijd dieren in zijn leven geweest.

De tweede spreker was Anne Berk, kunstcritica en curator, die vertelde over de rol van het dier in de kunstgeschiedenis, en die daarmee ook heel goed duidelijk maakte hoe onze relatie met dieren fundamenteel is veranderd in de loop der eeuwen.

De derde spreker was Tom Saat, biologisch-dynamisch veehouder, een boer die pas op later leeftijd boer is geworden, maar die wel al als klein jongetje wist dat daar zijn toekomst lag. Hij vertelde over koeien, en hoe bijzonder hun spijsverteringsstelsel is, en hoe bijzonder het is om koeien te zien herkauwen, om dat proces te aanschouwen, en dat je, als je daar goed naar kijkt en dat tot je door laat dringen, hoe een koe daar volledig in op kan gaan, dat je dan kunt begrijpen waarom de koe in India als heilig dier wordt beschouwd.

Tenslotte liet Jaap de Ruig zelf een compilatie van filmpjes en films zien, waarin met name de Roma regelmatig terug keerden.  Al met al een buitengewoon geslaagde en fascinerende opening van een redelijk bescheiden tentoonstelling aan de Bloemgracht. Die tentoonstelling bestaat uit de koeien die langs de gracht lopen (daar hebben een aantal bewoners voor een week lang hun huiskamers voor ter beschikking gesteld) en een serie tekeningen van varkens in de tentoonstellingsruimte in Studio BloemDwars, Bloemgracht 167 (steegje door) van 13 tot en met 16 december van 13.00 tot 19.00 uur (ma/di/wo op afspraak).

Die varkens moet je wel even twee keer bekijken, want ze worden per worp getoond, en binnen elke worp heeft elk varken knipjes uit zijn oor om zijn nummer aan te duiden. Daarnaast zijn de ogen heel licht aangepast – er zijn menselijke ogen in gemorpht, om het zo maar te zeggen, maar heel subtiel, zodat je het bijna niet ziet, maar voldoende om de varkens een heel klein beetje wat menselijks te geven. Als je je tenslotte realiseert dat je maar tot acht hoeft te tellen voordat alle driehonderd varkens op dit moment geslacht worden in Nederland, dan kijk je helemaal anders naar deze reeks tekeningen.

• Jaap de Ruig
• Studio BloemDwars