Josef Jans en Felicitas Jans-Keller waren de ouders van de Zwitserse beeldhouwer Werner Ignaz Jans. We leren ze in hun laatste jaren kennen in zijn vuistdikke boek Eltern, Ouders, waarin je 169 tekeningen aantreft, schetsboeken, beelden, houtsnedes en andere grafiek, allemaal ontstaan tussen 1984 en 2000.

Werner Ignaz Jans heeft zijn vader in 1987 verschillende maanden begeleid naar het sterven. In het begin was hij gewoon wat ziek, maar op een bepaald moment werd duidelijk dat het sterven begonnen was. Vader bleef thuis, verpleegd en begeleid door moeder en de kinderen, en dan vooral die ene zoon die het dichtste bij woonde.

De verhouding tussen vader en zoon veranderde – de sterke vader werd zwakker en afhankelijk van hulp. Maar de vaderlijke waarde werd niet aangetast, en zijn behoefte aan zelfstandigheid, ook toen hij steeds zieker werd, werd gerespecteerd. Gesprekken vonden er nauwelijks plaats. Dat was blijkbaar niet nodig.

De ongemakkelijkheid die had kunnen ontstaan doordat hij zich moest laten helpen loste hij op met humor, en er was veel aandacht voor de dagelijkse dingen – moeder kookte, ze aten samen, hij dronk een glaasje wijn en rookte zijn sigaartje. Dat leverde geborgenheid op.

En zo begon Werner Ignaz Jans hem te tekenen, eerst een beetje beschroomd, want kun je dat wel doen, vastleggen hoe iemand sterft? Hoe het lichaam verandert en hoe de ruimte die iemand inneemt steeds kleiner wordt?

Vader en moeder aan tafel, aan de ene kant de levende, aan de andere kant de stervende. Stilte rond de alledaagse dingen. Vader, in een hoekje van de sofa, in te grote kleren. Al tijdens het tekenen lijkt Werner Ignaz Jans met het rouwproces bezig te zijn. En vreemd genoeg deed het hem ook aan zijn kindertijd denken: moeder zorgde voor het huishouden, vader rustte uit van het werk in de fabriek en de zoon die steeds maar zat te tekenen.

En dan de leegte – zoon en dochter dragen de vader in het beddenlaken naar buiten, samen met de kistdragers. Moeder blijft achter in het huis. Maar de dode zal niet vergeten worden.

Voor dit indrukwekkende boek schreef Elisabeth Grossmann een mooie introductie, en naast de vele potloodtekeningen vind je achterin het boek ook nog een aantal bijzondere beelden van de ouders en fraaie grafiek. Een boek om stil van te worden.

• Werner Ignaz Jans – Eltern – Zeichnungszyklus – Scheidegger & Spiess – € 48.-