
schwitters in engeland
Kurt Schwitters was een van de opmerkelijkste en veelzijdigste Duitse kunstenaars uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Hij schilderde met een verrassend losse hand traditionele landschapjes om in zijn onderhoud te voorzien, maar maakte daarnaast voor die tijd revolutionaire collages, componeerde op zijn zachtst gezegd opmerkelijke stukken (de Ur-Sonate kan als een klassieker worden beschouwd) en voerde spectaculaire dada-toneelstukjes op. Hij wist kunst en humor op een bijzondere, absurdistische, manier met elkaar in evenwicht te brengen en was daarin zijn tijd enkele decennia vooruit. Hij werd door de nazi’s dan ook bij de Entartete Kunst, oftewel ontaarde kunst, gerekend.
Daardoor heeft Schwitters een groot deel van zijn leven buiten Duitsland, in ballingschap, doorgebracht. Zo heeft hij tussen 1929 en 1940 hele periodes in Noorwegen gewoond en gewerkt – zie het voortreffelijke boek Schwitters in Norway.
Daarna heeft hij tot zijn dood in Engeland gewoond, en over die periode is nu ook een uitputtend boek verschenen met werk uit die periode, en met alle achtergrondverhalen, ook over de laatste Merzbau die hij van plan was te maken, maar die hij helaas niet meer heeft kunnen voltooien.
Het boek laat niet alleen een groot aantal van Schwitters magnifieke en nog steeds superieure collages zien, maar ook bijzonder driedimensionaal werk, en een aantal van de traditioneler ogende schilderijen die hij zijn hele leven bleef maken om simpelweg geld mee te verdienen. Want zo pragmatisch was hij dan ook wel weer.
Het werk van Schwitters is altijd speels, avontuurlijk en na al die tijd nog verrassend fris, maar het ademt ook een lichte melancholie uit dat het eigenlijk nog sterker maakt dan het al is. En je hebt bij Schwitters altijd het gevoel dat het precies goed is wat hij doet, perfect uitgebalanceerd, spannend en toch ook weer net niet té perfect. Kunst waar je buitengewoon opgewekt van kunt raken.
-
Schwitters in England – Edited by Emma Chambers & Karin Orchard – Hatje Cantz – ISBN 978-3-7757-3595-7
Kurt Schwitters – Zonder titel (constructie met een schapenbot) 1945/47 – bot, gips, hout, spijkers, beschilderd.
Kurt Schwitters – Mr Churchill is 71 – 1947 – collage, gouache, papier, stof, karton, fotografie op karton.
Een hoofdstuk over de Merz-schuur die Schwitters op het eind van zijn leven probeerde te maken, maar die door ziekte nooit voltooid raakte.