De schrijfster Renate Rubinstein hield ooit een hartstochtelijk pleidooi voor beeldende kunst die een verhaal te vertellen had. Helaas vond ze daarnaast meteen ook alle kunst die géén verhaal te vertellen had volstrekt inferieur, en dat resulteerde in een korte maar hevige briefwisseling, want ik vond dat ze darmee te veel sublieme kunst bij het grof vuil zette, maar zij bleef bij haar onverzettelijke standpunt, dat, naar ik vermoed, door veel schrijvers en liefhebbers van literatuur gedeeld wordt.

Rubinstein zou bijzonder verguld zijn met het werk van de Belgische schilder Michaël Borremans, want Borremans is een verhalenverteller bij uitstek – hij weet met één schilderij een complete roman of een complete wereld op te roepen. Je verbeeldingskracht wordt door elk doek en elke tekening van Borremans geprikkeld, want hij geeft alleen maar hints en aanwijzingen, en als kijker moet je het verhaal zelf aanvullen en invullen.

In het Brusselse BOZAR is van februari tot augustus 2014 een overzichtstentoonstestelling van Borremans te zien onder de ironische titel As Sweet as it Gets – die tentoonstelling reist overigens nog door naar Tel Aviv (september 2014 – 31 januari 2015) en Dallas (15 maart – 5 juli 2015). Voor de thuisblijvers is er een magnifieke, grootformaat catalogus met al het werk – schilderijen, schetsen, tekeningen, inspiratiebronnen en intrigerende teksten, bijvoorbeeld van bewonderaars, die over een bepaald werk schrijven. Zo schrijft niemand minder dan regisseur David Lynch een stukje bij het schilderij The Angel, dat op het omslag van het boek staat, en hij plaatst Borremans daar in de wereld van Rembrandt en Hopper.

Borremans is een echte schilder, die met duidelijk veel plezier en met virtuositeit schildert, met een mooi, soepel handschrift, dus alleen daarom al is het een genot om naar zijn schilderijen te kijken. Toch kleeft er een bezwaar aan de verhalenvertellende schilders als Borremans – hun verhalen zijn namelijk niet altijd even interessant.

Neem The Performance, een schilderij van een doos met een doek eroverheen, dat het duidelijk moet hebben van de suggestie die de titel wekt en het lekker geschilderde doek. Maar als we dan geacht worden daar “het alles en het niets” in te zien haak ik toch echt serieus af. Dan vermoed ik dat Borremans “het verhaal” toch wat te zwaar is gaan opvatten.

The House of Opportunity is een twijfelgeval, en het is dit soort schilderijen waardoor ik toch in het boek blijf bladeren – na het zien van een zeer lelijk gebouw probeert Borremans hier een zo lelijk en kneuterig mogelijk architectonisch gedrocht te ontwerpen – en zo ontstaat een fascinerende serie tekeningen en schilderijen, waarvan dit er een is.

Er staan ook een paar intrigerende schilderijen in het boek van meisjes op de rug gezien – eerst een hele rug, dan wordt er ingezoomd op de nek, en daarna krijgt de achterkant van een oor de volle aandacht. Het zijn opmerkelijk intieme en melancholieke schilderijen die het verhalenvertellen op een opmerkelijke manier verre overstijgen.

Het mooie aan Borremans is dat hij vaak in series werkt, waardoor je zijn manier van denken soms goed kunt volgen. Het zoeken en tasten, het van vrrschillende kanten benaderen van het verhaal dat hij toch in één overtuigend beeld wil vertellen. Fascinerend. Vooral dat laatste maakt dit een intrigerende tentoonstelling en een fantastische catalogus (want hier heb je niet alleen uitstekende grootformaat reproducties, maar kun je die teksten nog eens op je gemak nalezen).

En op een geheimzinnige manier blijven zijn beelden je bij, en blijven ze in je hoofd rondspoken, en gaan ze onwillekeurig hun verhalen spinnen. Hij raakt dus wel degelijk regelmatig een snaar met zijn opmerkelijke verhaalschilderijen.

• Michaël Borremans – As sweet as it gets – Hatje Cantz – ISBN 978-3-7757-3769-2 (Engels)
  ISBN 978-3-7757-2770-8 (Nederlands)

• BOZAR

• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel:  As sweet as it gets (Nederlands)