Lezen over kunst is in Nederland vaak een probleem. Er zijn in het verleden door essayisten hele stukken geschreven over de onleesbaarheid van Nederlandstalige teksten over kunst. Gelukkig zijn er de nodige uitzonderingen, en dat worden er steeds meer. Volg de kunstbijlages van onze belangrijkste kranten maar, NRC voorop. Een van de aardigste schrijvers over kunst is Diederik Kraaijpoel, die een beetje een luis in de pels is voor de moderne kunstliefhebber en -kenner.

Kraaijpoel is goed omdat hij wel degelijk een open oog heeft voor nieuwe kunst, maar er tegelijkertijd zeer kritisch over kan schrijven. Hier meteen rechts zie je een voorbeeld waarin hij in een paar zinnen aangeeft waarom shockeerkunst zo vervelend is. In zijn bijdrage aan de essaybundel Niet alles is kunst vind je om de paar zinnen dit soort prikkelende observaties, die je als kunstliefhebber op een aangenaam prikkelende manier aan het denken zetten.

Helaas zijn de andere twee essayisten in deze bundel van een geheel ander soort hout gesneden. Willem L Meijer lijkt het vooral schandelijk en schokkend te vinden dat moderne kunstenaars religie als belangrijkste inspiratiebron voor kunst opzij schuiven en gaat daar in vrij modderig, met jargon doorspekt proza tegen te keer op een manier die vooral irritatie oproept. Dat laatste heeft vooral te maken met een hele reeks vooronderstellingen die nergens goed onderbouwd worden.

De derde essayist, Lennaart Allan, gaat ervan uit dat de ellende van de moderne kunst begon met een uit de hand gelopen grap van Marcel Duchamp, die ruimte bood voor andere grappenmakers om nog meer kleren aan de keizer te verkopen. De anekdotes over zogenaamde kunst waar “ieder weldenkend mens” van ziet dat je bedonderd wordt waar je bij staat zijn eenvoudig bij elkaar te schrapen, van kabouter Buttplug in Rotterdam tot en met een lege tent in Zwolle. Het is uiteraard nooit slecht om kritisch naar elk kunstwerk te kijken (zelf kan ik meestal maar echt enthousiast worden over minder dan vijf procent van de kunst of muziek die ik zie of hoor), en de discussie over kwaliteit moet vooral worden blijven gevoerd, maar Meijer en Allan slaan de discussie met hun verongelijkte en verontwaardigde toon volledig dood.

En humor en kunst gaan in hun wereldbeeld al helemaal niet samen. Dat verklaart, denk ik, een deel van de vermoeiende heilige verontwaardiging van de twee.

Diederik Kraaijpoel weet met zijn licht geamuseerde verbazing wél steeds op een goede manier te prikkelen, en vanwege zijn bijdrage aan deze essaybundel is het toch een boek geworden dat ik kan aanraden.

• Diederik Kraaijpoel, Willem L Meijer en Lennaart Allan – Niet alles is kunst – Aspekt Monografie – ISBN 978-905118669