Kunst in een dictatuur, kan dat? Het ligt er aan wat je onder kunst verstaat, denk ik. In het boek Exploring North Korean Arts gaan Rüdiger Frank en anderen op zoek naar Noord Koreaanse kunst, en die speurtocht levert helaas toch voornamelijk voordehandliggende conclusies op – als je kunst maar beperkt definieert is er behoorlijk wat kunst te vinden in Noord Korea, en voor mensen die het werk van Henk Helmantel ook als kunst zien is er nog behoorlijk vveel te genieten ook, maar grensverleggende of zelfs ook maar licht kritische kunst zul je er absoluut niet vinden.

Verrassend is dan toch, dat lang niet alle kunst dienend en propagandistisch blijkt te zijn. Wel erg veel overigens, en dan hebben we het bijvoorbeeld over schilderijen die met name op posters en postzegels terecht komen en waar de Grote Leider direct of indirect op vele manieren verheerlijkt wordt, of waarin het Grote Volk en de Grote Stappen Voorwaarts (of vergelijkbare terminologie) in multicolor en met ongebreideld enthousiasme aan den volke getoond worden.

Maar er blijkt toch ook een mooie zijroute te zijn – je kunt ook gewoon de natuur gaan schilderen, daar kan niemand zich een buil aan vallen. Je verheerlijkt, mocht iemand moeilijk gaan doen, toch gewoon de prachtige natuur van je geweldige vaderland? En zo wordt er op een traditionele manier toch fraaie kunst geproduceerd, die weliswaar nergens grensverleggend of avantgardistisch is, maar af en toe wel gewoon heel erg mooi. Bovendien hou je een eeuwenoude traditie levend, en daar is ook het een en ander voor te zeggen. Luister maar naar Helmantel en consorten.

Toch moet ik bekennen dat die paar lichtpuntjes, die enkele magnifieke natuurtafereeltjes, de balans uiteindelijk niet echt goed deden. Het werd er juist nog schrijnender duidelijk van dat je feitelijk als kunstenaar in Noord Korea geen kant op kunt. En zo werd Exploring North Korean Arts een uitermate droevig stemmend boek.

• Rüdiger Frank (ed) – Exploring North Korean Arts – Universität Wien – Verlag für Moderne Kunst Nürnberg – ISBN 978-3-86984-214-1