
oude helden & jonge meesters
We hebben hier al eerder uitgebreid aandacht besteed aan Ger Siks, de bescheiden spilfiguur van het gezelschap Fuji Art Association, dat in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw voor een niet te onderschatten opleving van de figuratieve kunst in het noorden zorgde. In de documentaire Oude Helden & Jonge Meesters wordt niet alleen het verhaal van die Fuji Art Association verteld maar van de gehele Noordelijke Figuratie en van de weerstand die die stroming opwekte, met name bij één halsstarrige recensent, Erik Beenker. Hij zorgt in de documentaire voor het verbazingwekkende tegengeluid, want voor deze man is alle figuratieve kunst reactionair en één grote verschrikking en verstikking. Dat juist Siks, Muller en vrienden met hun intelligentie, humor en brede blik iets wezenlijks toevoegden aan de figuratieve kunst dat het ambachtelijke verre overstijgt, dat ontging hem toen volledig, en dat ontgaat hem, blijkens de interviews die je in de documentaire kunt zien, nu nog steeds.
Gelukkig wordt ook de andere kant van het verhaal verteld, en zien we de nuchtere Groningers ook regelmatig in beeld, met onder meer Diederik Kraaijpoel en Ger Siks, die laten horen dat ze niet zo braaf voor realistische en benauwende figuratieve kunst zijn als Beenker denkt.
Het mooie van die hele beweging was ook dat ze veel breder was dan de beeldende kunst, want ook dichters als Jean Pierre Rawie, Fritzi ten Harmsen van der Beek en C.O. Jellema maakten deel uit van het gezelschap, dat in de kroeg werd aangevuld met vele anderen. Op de foto zien we bijvoorbeeld Karst Zwart, de vormgever. Siks doet er wat luchtig over, alsof het allemaal maar één grote grap was, maar dat is, denk ik, juist de kracht ervan, dat het niet een loodzware, klassiek geöriënteerde opdracht was om braaf academisch te gaan schilderen, maar juist om licht en luchtig, met behoud van oude ambachtelijke technieken, op inhoud door te ontwikkelen. Met humor en intelligentie. En dat laatste, dat had Erik Beenker niet door, vrees ik. Geen gevoel voor humor? Te dom? Bekijk de documentaire en trek zelf je conclusies.
Merkwaardig is wel dat een recensent als Beenker zo’n nadrukkelijke invloed deed gelden dat het nu nog doorwerkt. De regionale televisiezenders hadden bijvoorbeeld geen enkele belangstellng voor het uitzenden van deze documentaire, en een zogenaamd progressief museum als het Groninger Museum moet ook weinig hebben van de noordelijke figuratieven. Gelukkig zit er in het Drents Museum iemand die wél oplet en niet zo bekrompen kijkt naar de oppervlakkige buitenkant van kunst. Want die verstikkende werking van de figuratieven? Luister (en kijk) goed naar Siks en je hoort het tegendeel.
Oude Helden en Jonge Meesters laat een mooi stukje kunstgeschiedenis zien dat veel te lang onderbelicht is gebleven, en dat eigenlijk vooral roept om meer – een uitgebreide film over Wout Muller, een over Ger Siks, een over Matthijs Röling, of zelfs alleen al eentje over de samenwerkingsprojecten van Muller en Röling.
Maar voor een eerste kennismaking is dit een meer dan voortreffelijk begin.
-
Oude Helden & Jonge Meesters – regie Buddy Hermans – een productie van Stichting Beeldlijn – 40 minuten – € 15.-
De kern van het Fuji Art Association, van links naar rechts Wout Muller. Clary Mastenbroek, Ger Siks, Trudy Kramer en Matthijs Röling – hier in een bijna gênante, humoristisch bedoelde opstelling. De club draaide losjes rond deze vaste kern, die tien jaar lang elk jaar in Galerie Wiek XX van Hielke de Vries een tentoonstelling organiseerde die steevast vrijwel uitverkocht. Het gezelschap nam zichzelf niet buitengewoon serieus en er zijn dan ook behoorlijk wat practical jokes bekend waarin ze figureren. Niks loodzware erfenis dus.
Deze foto tekent het gezelschap dat bekend stond als de Fuji Art Association – niemand kijkt elkaar aan, het lijkt een gezelschap van pure individualisten.