De geheimzinnige, zichzelf consequent onzichtbaar makende Britse kunstenaar Banksy heeft graffiti voor altijd uit het verdomhoekje gehaald. Hij liet zien dat je met straatkunst ook intelligente kunst kon maken, humoristische kunst ook, die bovendien kritisch en scherp was.

Dat Banksy vele volgelingen had was wel duidelijk, maar is nu ook uitgebreid vastgelegd in het boek Planet Banksy, dat goed laat zien dat Banksy zelf toch wel als de grootmeester beschouwd kan worden.

Dat heeft met zijn intelligente humor te maken, maar ook met de sterke beelden die hij elke keer levert. In één oogopslag wordt er een statement duidelijk gemaakt, waarbij Banksy altijd vrij stevige standpunten inneemt, maar in zijn straatkunst altijd de humor als wapen kiest. Kijk maar eens naar de muurschilderingen die hij maakte op de muren die Israel als afscheiding optrok in de West Bank. Grappig, maar tegelijk niets aan duidelijkheid te wensen overlatend.

De navolgers in dit boek vallen eigenlijk allemaal een beetje tegen, moet ik eerlijk zeggen, al zit er af en toe een leuke verrassing tussen, zoals de lantaarnpaal in Moskou die tijdelijk, zolang de sneeuw ligt, in een brillenpoot veranderd is. Maar of je de maker van die bril wel een volgeling van Banksy zou kunnen noemen betwijfel ik een beetje, want dit soort straatkunst werd al heel lang gemaakt.

Zo lijkt Planet Banksy een boek dat een beetje op twee gedachten hinkt – het lijkt in eerste instantie een inventarisatie te willen bieden van straatkunstenaars die door Banksy zijn geïnspireerd, maar het boek lijkt uiteindelijk meer op een fanboek voor Banksy, waarbij de epigonen mogen dienen om aan te tonen dat Banksy toch echt de grootste is.

Dat lijkt niet helemaal fair, want er is op het gebied van straatkunst veel meer aan de hand dan je uit de selectie in dit boek zou kunnen concluderen – zie onder meer boeken als Fresh Cutting Edge Public of Cultural Hijack of Urban Interventions, waar je al een ongelofelijk aantal voorbeelden aangereikt krijgt van kunstenaars die net als Banksy ook op straat opereren en die zeker zulk interessant werk maken.

Kortom: Planet Banksy is best een leuk boek, maar ietwat te beperkt, gemaakt door iemand die waarschijnlijk enorm tegen de man opkijkt.

• Planet Banksy – compiled and introduced by KET – Michael O’Mara Books – ISBN9781782431589