Het opmerkelijkste aan de stoel van Rietveld vond ik zelf dat hij heel lekker blijkt te zitten. Zo vond ik het ook verrassend dat zijn huizen, waarvan ik had verwacht dat die van binnen kil en koud zouden aanvoelen, eigenlijk heel licht en aangenaam bleken te zijn. We hebben de neiging dat nogal eens te vergeten als iemands werk is bijgezet in de Canon van de Kunst van de Twintigste Eeuw. De Stoel van Rietveld is dan ineens een onaantastbaar museumstuk geworden waar je eigenlijk alleen maar naar kijkt.

In de film en het boek die Lex Reitsma en Marijke Kuper maakten over die stoel komen met name ook mensen aan het woord die benadrukken dat de stoel vooral ook als stoel zo goed geslaagd is. Dat het daarnaast een fantastische stap vooruit was in de ruimtelijke ontwikkeling van stoelen en meubels krijgt hier uiteraard ook alle aandacht, maar er wordt eerst en vooral gekeken naar het begin – het ontstaan van de stoel.

In de film loopt als een rode visuele draad de bouw van de stoel – er wordt een replica van het eerste model gemaakt, waarbij we exact volgen hoe de stoel van boomstam tot en met de laatste schroef wordt gereconstrueerd. Er komen verder kunsthistorici aan het woord, verzamelaars, museumdirecteuren, maar ook meubelkenners.

En er worden zinnige dingen gezegd over bijvoorbeeld het kleurgebruik (de eerste stoelen hadden overigens geen kleur, die kwamen pas toen Rietveld zich aansloot bij De Stijl), en met name het bijzondere effect van het apart geel schilderen van de kopse kanten van de stoel.

Boek en film zijn bijzonder, zeker in combinatie, want er wordt niet zozeer een monument opgericht voor Rietveld en zijn stoel, maar je krijgt gaandeweg steeds meer bewondering voor Gerrit Rietveld (die verder ook steeds voorop bleef lopen met bijvoorbeeld het gebruiken van nieuwe materialen) en zijn stoelen, en dan in het bijzonder deze stoel, de roodblauwe.

Een voorbeeldig boek, kortom, ook qua vormgeving, maar met zo’n omschrijving doe ik het eigenlijk tekort, want ik werd van zowel boek als film buitengewoon enthousiast. Ik wens ieder ander kunsthistorisch icoon dan ook zo’n behandeling toe. Chapeau!

• Marijke Kuper en Lex Reitsma – De stoel van Rietveld – Boek en film – NAi Uitgevers – ISBN 978-9056-627782