onbekend rusland - oriëntalistische schilderkunst 1850-1920
Onbekend Rusland is de goedgekozen titel van de tentoonstelling van Oriëntalistische kunst uit 1850-1920 die het Groninger Museum van 19 december 2010 tot en met 8 mei 2011 laat zien.
Want Rusland associeer je toch eerder met kille Moskouse en Siberische winters dan met hete woestijnen, of moskeeën. Terwijl Rusland natuurlijk ook een Centraal-Aziatisch deel kende, dat niet alleen inspirerend werkte op de Russische kunstenaars die het geheimzinnige Oosten romantiseerden en er Sprookjes-uit-1001-nacht-achtige schilderijen bij verzonnen, maar waar ook kunstenaars uit bijvoorbeeld Oezbekistan of Armenië in een verrassend originele expressionistische stijl aan het werk waren.
De tentoonstelling opent wat dat betreft echt een voor ons tot nu toe totaal onbekende en fascinerende wereld. Met, en dat is uiteraard waar het om gaat, een aantal fabelachtig mooie schilderijen. In de magnifieke catalogus die er bij de tentoonstelling verscheen kun je al een beetje ruiken aan de overdaad en de buitengewone, bijna onrussissche, sfeer van deze unieke warme oriëntaalse kunst, maar het is absoluut aan te raden om de tentoonstelling te bezoeken, al was het alleen al om het schilderij dat je hier rechtsboven ziet in het echt te kunnen bewonderen. De schilder, Vardkes Soereniants, houdt duidelijk zielsveel van mooie stoffen en van de textuur van textiel, want dat is met zo ongelofelijk veel liefde en aandacht voor detail geschilderd dat je er met open mond naar staat te kijken.
Het boek vormt overigens een meer dan voortreffelijke aanvulling op de tentoonstelling, want om te beginnen zijn de reproducties over het algemeen uitstekend, maar bovendien staan er een paar bijzonder interessante essays in het boek die veel toevoegen, en die de schilderijen mooi in een context plaatsen. En passant krijg je ook een mooi stukje geschiedenis mee, terwijl het oriëntalisme tegelijk ook vanuit het hedendaagse perspectief bekeken wordt, waarbij de inzichten van Edward Said over oriëntalisme worden meegenomen. Plezierig en erg verhelderend.
Er gaat, kortom, een fascinerende wereld voor je open, en het boek vormt daarbij een voorbeeldige gids. Zeer aan te raden.
-
Het Onbekende Rusland – Oriëntalistische schilderkunst 1850-1920 – Groninger Museum – NAi Uitgevers – ISBN 978-90-5662-761-4
Vardkes Soereniants – Firdausi leest zijn epos Shahnameh voor aan sjah Mahmud van Ghazni, 1913
Let op de bijna zinnelijke schildering van alle verschillende stoffen en textielsoorten. Vooral als je echt voor het schilderij staat is dat indrukwekkend mooi.
Vasili Vereshchagin – Koranschool van Sher-Dor op het Registanplein in Samarkand, 1869-1870.
Opmerkelijk detail in dit schilderij, dat overigens, als je er met je neus voor staat, niet zo fotografisch lijkt als hier op de reproductie, zijn de afbeeldingen van de leeuwen boven de ingangspoort. De moskee is later gerestaureerd, maar daarbij zijn die afbeeldingen niet meegenomen.
Ivan Aivazovski – Noach daalt af van de berg Ararat, 1889.
In Rusland verwacht je niet meteen bijbelse taferelen, maar we zitten hier in Armenië.