Yoko Ono is een vrouw met een beroerde reputatie – ze zou de Beatles uit elkaar gedreven hebben, zorgde voor een paar onbeluisterbare platen dankzij haar gekrijs en was vooral de harde weduwe van John Lennon. Over Lennon’s eerste ontmoeting met Ono doen verschillende verhalen de ronde die geen van alle erg lovend zijn – Ono hield een tentoonstelling en bood Lennon voor een belachelijk hoog bedrag een appel aan, of volgens een ander verhaal klom Lennon tijdens de expositie een trap op om op het plafond in kleine letters het woord “yes” te lezen, waarna hij verkocht was.

Allemaal verhalen die vooral bedoeld lijken om Lennon als een sukkelaar voor te stellen die viel voor de onnozele kunst van Yoko Ono. Nu had Lennon zelf een kunstopleiding gedaan en was hij verre van dom, dus die verhalen heb ik altijd met een korreltje zout genomen, maar ergens heb ik wel altijd het gevoel gehad dat Ono een harde tante was, want alle verhalen laten toch een beetje hun sporen achter.

Dat beeld zul je drastisch moeten bijstellen als je je verdiept in de kunst van Yoko Ono, want die blijkt bijzonder, en gevoelig te zijn. In het boek Touch Me worden een paar van haar recente projecten mooi gedocumenteerd. Zo zien we een zwarte tafel met zwarte dozen waarin lichaamsdelen van was zijn geplaatst. Het boek begint met een uitklappagina die de hele tafel van bovenaf laat zien. De instructie van Ono voor het tentoonstellingspubliek was: “maak je wijs- en middelvinger nat en raak de lichaamsdelen aan”. Op een aantal foto’s in het boek zie je dan hoe voorzichtig en aandachtig dat aanraken dan gaat. Achterin het boek staat een foto van de tafel aan het eind van de tentoonstellingsperiode. De buik zit vol putten, er ontbreken twee tenen – er werd dus niet altijd even zachtzinnig aangeraakt. Maar het is bijzonder dat een kunstenaar zo’n nadrukkelijk en intiem beroep doet op het publiek.

Tijdens een andere tentoonstelling werd het publiek verzocht een lichaamsdeel door een van de geprepareerde gaten in een groot doek te steken, er een polaroidfoto van te laten maken en die, voorzien van commentaar, op een muur te prikken. Ook hier dus weer kunst waar de kijker zeer nadrukkelijk bij betrokken wordt. Het levert in beide gevallen indrukwekkende, en, heel bijzonder, intieme kunstwerken op.

Er zijn nog meer voorbeelden in het boek te vinden van de intieme kunst van Ono – je mocht bijvoorbeeld een stukje, ter grootte van een ansichtkaart, van haar kleding afknippen. Dat levert een paar intrigerende foto’s op van mensen die, zonder haar aan te durven kijken, in haar kleren zitten knippen terwijl zij al half blootgeknipt op een stoel zit.

Het boek is overigens prachtig, met een paar fraaie uiklappagina’s, bijvoorbeeld van de hele wand vol polaroids, die zo beter tot zijn recht komt dan op het omslag. En doordat je die pagina’s moet uitklappen wordt er opnieuw op een subtiele manier een zekere intimiteit gecreëerd.

• Yoko Ono – Touch Me – Charta ISBN 978881586967 – € 32,50 – distributie Nilsson & Lamm