Op vrijdag 31 oktober 2008 was in de Oosterpoort een van de hoogtepunten te horen van het Americans Festival, met een zeer gevarieerde avond met composities van Michael Gordon (een van de drie componisten die centraal stonden op dit festival), John Zorn en Laurie Anderson. De composities waar ik het nieuwsgierigst naar was, die van de snoeiharde jazzrockcomponist John Zorn, vielen enigszins in de categorie “plingplong-tiktok”-muziek, waarbij elementen uit klassieke, jazz en tekenfilmmuziek bij elkaar geveegd worden. Of de collage geslaagd is kun je alleen beoordelen bij een orkest dat iets meer de speelsheid van dit soort composities aanvoelt dan het Noord Nederlands Orkest.

Tussen beide Zorncomposities in hoorden we Monica Germino op de elektrische viool Michael Gordon’s Industry spelen, met Gordon zelf achter de knoppen. Een vreemde gewaarwording, omdat je eerst niet denkt te horen wat je ziet omdat het vioolgeluid electronisch vervormd wordt. Maar als je even gewend was aan dit “Jimi Hendrix-op-viool”-effect klonk er een buitengewoon spannende rauwe compositie. De eerste kennismaking met componist Michael Gordon was geslaagd.

In Fratres, het laatste stuk voor de pauze, dat in feite Laurie Anderson’s visie op een door Arvo Pärt geschreven compositie was, speelde Anderson op het oog de ondergeschikte rol van de verteller, waarbij haar stem dankzij een vervormer een mannenstem leek. Pärts compositie werd er alleen maar sterker van.

Na de pauze kwamen de echte hoogtepunten – een lyrisch plattelandsstuk van Laurie Anderson en Dennis Russel Davies dat gebaseerd is op de dagboeken van Amelia Earhart, een vrouwelijke piloot die in het begin van de vorige eeuw in haar kleine vliegtuigje de hele wereld overvloog tot ze met vliegtuig en al spoorloos verdween. Anderson speelde hier op een speciaal geprepareerde electrische viool en een synthesizer en was ook hier de ontspannen, rustgevende verteller. Een compositie die gebaseerd leek op de grote Amerikaanse plattelandscomponisten, en uitsteeg boven het veredelde hoorspel waar het af en toe aan deed denken. De combinatie van orkest met Laurie Anderson pakte echter verrassend goed uit. Mooi. Ook het orkest leek zichzelf te overstijgen.

Dat was al een mooie afsluiter geweest, maar die eer was voor Michael Gordon met de Nederlandse premiëre van Dystopia, een machtig, gecondenseerd stuk met krachtige, mooi schuivende ritmes, subtiele melodieverschuivingen en een enorme power. Krachtige grotestadsmuziek, door het NNO met de juiste dynamiek gebracht. Een schitterend stuk. En een uitstekende reden om ons wat dieper in Michael Gordon’s werk te verdiepen.