Kan muziek tegelijkertijd heel verschrikkelijk en tegelijk overweldigend mooi zijn? Ja, dat kan. Sacred Harp is de term die staat voor een traditionele, Amerikaanse manier van zingen die van generatie op generatie is overgedragen en die alleen nog voorkomt in kleine dorpsgemeenschappen van fundamentalistische christenen, die liedjes zingen die uit hun voegen kraken van verschrikkelijke, oudtestamentische, hel en verdoemenis predikende teksten. Die teksten zijn voor mij als doorgewinterde atheïst niet te harden, maar gelukkig wordt er door een grote groep zo hard gezongen dat die teksten nauwelijks verstaanbaar zijn, zodat we ons kunnen concentreren op de al net zo onverzoenlijke, harde zang. Die zang gaat door merg en been. Er wordt om te beginnen niet gezongen voor een publiek. Men zingt puur en alleen voor elkaar, en keihard door elkaar heen, meestal in vier partijen, uit muziekboeken die hun volstrekt eigen notatie kennen, met cirkeltjes, vierkantjes en driehoekjes. Die zang lijkt wel de oervorm van muziek. Deze christenen vinden zelfs muziekinstrumenten niet acceptabel – ze gebruiken het enige instrument dat hun god hun zelf gegeven heeft – hun stem, en dat is dan die “sacred harp”. Als ongelovige heb ik de neiging om de manier van zingen onmiddellijk te annexeren en er seculiere teksten voor te gaan schrijven. Gelovigen hebben tenslotte ook eeuwen achter elkaar alle soorten muziek ingelijfd, dus waarom niet andersom?

In de dvd Awake, My Soul wordt de geschiedenis van de Sacred Harptraditie uit de doeken gedaan, en we horen daarbij vooral veel van de groepen die nu nog steeds op deze manier zingen. Dan blijkt dat het fundamentalisme ook zijn aardige kanten heeft, want we zien aimabele mensen die tussen het zingen door aan lange tafels samen zitten te lunchen. Op de Veluwe bestaat overigens een vergelijkbare traditie waarbij alleen mannen heel strikt in de maat het zogenaamde Hazeu-zingen beoefenen. Daarbij worden alleen psalmen gezongen, terwijl bij de sacred harp veel zelfgeschreven liederen worden gezongen die speciaal voor deze manier van zingen werden gecomponeerd.

Klik op het driehoekje om het fragment te beluisteren.