cracked media - the sound of malfunction
De ondertitel van het boek Cracked Media is “The sound of malfunction”, en het is een verbijsterend verslag geworden van de speurtocht van schrijver Caleb Kelly naar een bijzonder randgebied van de muziek, waar juist restgeluiden en onverwachte herrie gezocht worden. Hier rechts vind je een paar fraaie voorbeelden, maar er is in het boek veel meer te vinden aan intrigerende verhalen, die je eigenlijk wel zo nieuwsgierig maken dat je meteen op zoek wil naar in ieder geval een aantal opnames.
Dat is meteen het minpuntje van het boek, want een toegevoegde cd zou zeer welkom zijn geweest. Bij veel van de beschreven acties kun je je wel enigszins voorstellen wat je te horen zou krijgen, en, zoals bij het verhaal dat hier rechts bij de bovenste foto hoort, dan is het geluid niet meteen aantrekkelijk te noemen, en gaat het vooral om de performance. Maar andere nieuwe geluiden die ontstaan als een cd bijvoorbeeld defecten vertoont, die zou ik wel willen horen.
De test-cd’s die Philips maakte om het toen nog nieuwe medium te testen zijn nu zeer gewild bij avantgarde-componisten, hoewel je een aantal van de effecten die toen opgeroepen werden – door bijvoorbeeld een nep-vingerafdruk op de cd aan te brengen, of zwarte stippen, of interrupties in de informatielaag – zelf ook zou kunnen aanbrengen. Net zoals je platen op een ingenieuze manier kunt bekrassen kun je ook cd’s bewerken om nieuwe, onbekende geluiden op te roepen.
Kelly begeeft zich met zijn verhalen en speurtochten vooral in de wereld van de pop en performance, en daardoor mist hij helaas de pionier op dit gebied (kijk maar eens naar de verschillende manieren waarop hij een microfoon om zeep hielp, waarbij ook de vreemdste geluiden vrijkwamen), Dick Raaijmakers.
Toch geeft Kelly een kijkje in een wonderbaarlijke wereld, waarin je absoluut geen mooie muziek hoeft te verwachten, maar zeker een groot aantal intrigerende geluiden. Je bevindt je hier echt in het grensgebied van muziek en kunst, waarbij de ontdekkingstocht belangrijker is dan het fraaie resultaat. En ik kan me de kick van de geluidsjagers best voorstellen, als je een waanzinnig geluidje hebt gecreëerd dat nog niet bestond.
- Caleb Kelly – Cracked Media – The sound of malfunction – The MIT Press – ISBN 978-0-262-01314-7
Philips “Test Sample 4A”, met oppervlakkige en gegraveerde defecten. Van links naar rechts een interruptie in de informatielaag (gemaakt door de pers te beschadigen), in diameter verschillende zwarte stippen op de schijfoppervlakte, en een gesimuleerde vingerafdruk, ook op de oppervlakte.
Stapeltje vinyl, na afloop van een performance. De stapel vinylplaten was bevestigd aan een industriële naaimachine en in plaats van op 33 of 45 toeren per minuut draaide deze “draaitafel” tegen de 2850 toeren per minuut. De naald was gemaakt van een vleespen die aangesloten was op een gitaarversterker. Lucas Abela, de “noise turntablist” hield met moeite de naald op de vinylplaten – de snelheid zorgde ervoor dat de naald steeds van de berg vinyl werd afgedonderd. Het geluid bestond vooral uit pokkeherrie en gekraak, met, vanwege de snelheid, af en toe een herkenbaar stukje tekenfilmmuziek. Doordat de naald met geweld op de platen werd gehouden versplinterden die waar je bij stond, waarbij de brokken vinyl met kracht door de kamer werden geslingerd. Na een minuut of acht was er niets meer van het vinyl over en was de naald volledig aan flarden.
Uit de Gebroken Muziek Serie van Milan Knižák, uit de jaren zestig.
Van Milan Knižák een bekraste plaat uit de Gebroken Muziek Serie, 1965.