
ella fitzgerald's songbooks
Het is niet mijn gewoonte over muziek te schrijven die ik nog niet gehoord heb, maar af en toe moet je een uitzondering maken. Ik zal in dit geval ook uitleggen waarom. Bij NRC-Handelsblad kun je op dit moment namelijk een doosje kopen waarin alle verzamelde Song Books van Ella Fitzgerald te vinden zijn, voor een zeer sympathiek prijsje. Je krijgt daarvoor zeventien propvolle cd’s waar je, als je het goed doet, wel een jaar mee zoet bent. Want Ella Fitzgerald moet je in kleine doses tot je nemen.
Ik heb Ella Fitzgerald pas laat ontdekt. Ik kende haar wel van wat losse nummers (Into Each Life Some Rain Must Fall, samen met the Platters bijvoorbeeld), maar had haar in mijn hoofd ingedeeld in het vakje “vervelende crooners” als Frank Sinatra. Maar toen hoorde ik een concertopname van haar. Lady Be Good live. Verbijsterend goed. Na een minuut gaat Fitzgerald helemaal los in een scat-improvisatie die zijn weerga niet kent. Toen wist ik: deze dame ademt muziek, ze is muziek. Ze zingt als ze gewoon zingt al opmerkelijk soepel en gemakkelijk, maar ook met een bijzonder mooie frasering en een superieure timing. Dat is al heel wat, maar nu bleek dat ze ook nog eens lef had.
Voor mij waren de songbooks dus een inhaalslag, en ik moet zeggen dat het een bijzondere ontdekkingsreis is. Van elke cd heb ik nu al wat fragmenten gehoord, en dan hoor je al dat een orkestleider als Nelson Riddle heel wat minder spannende dingen doet dan Duke Ellington. Uiteindelijk blijkt dat niet echt veel uit te maken, want het is Ella Fitzgerald die de muziek die speciale glans geeft. Dat komt doordat ze in elk nummer wel even wat van haar rauwe, ongepolijste kant laat zien, en dat ze overal weet te verrassen met wendingen die je niet verwacht, of een timing die de spanning er weer inbrengt als het orkest in slaap dreigt te vallen. Je moet er alleen voor zorgen dat je geen overdosis Fitzgerald krijgt. Daarom geniet ik momenteel elke dag een kwartiertje van haar, en kan ik me daarna alweer handenwrijvend verheugen op het kwartiertje van morgen.
Hoe goed Fitzgerald feitelijk is wordt ook snel duidelijk als je haar versies gaat vergelijken met die van anderen. Dan blijkt Ella altijd de superieure uitvoering te hebben opgenomen. In die vergelijking worden ook het raffinement en de subtiliteit van Fitzgerald goed duidelijk. Ook alle extra’s op deze cd’s (bij het Ellington Songbook zelfs een hele extra cd van vijf kwartier) zijn meer dan schitterend. Ook de repetities en alternatieve takes zijn puur genieten.
- The Complete Ella Fitzgerald Song Books – Verve – 06024 9841248