Zigeuners schijnen oorspronkelijk uit India te komen. Toch is er voor die Indiase tak van de zigeunerfamilie relatief weinig aandacht. We geven hier een kort overzichtje van wat zigeunermuziek die de laatste tijd op cd is uitgebracht en beginnen dit keer in Rajasthan, in het noordwesten van India, en komen via Oost Europa tenslotte in Nederland uit.

The Dhoad Gypsies from Rajasthan

The Dhoad Gypsies from Rajasthan komen uit een prachtig wild woestijngebied, de Thar woestijn, in het noordwesten van India. Rajasthan wordt wel gezien als het land waar de zigeuners oorspronkelijk vandaan komen en de muziek die deze muzikale familie maakt is gepassioneerd, vol climaxen, en de show die live opgevoerd wordt bevat ook exotische dansers en een fakir en vuurslikker. In Dhoad komen verschillende religies samen (moslim, hindoe en sikh) en verschillende artistieke kastes (fakirs, dansers en slangenbezweerders, dichters, troubadours en muzikanten). Samen creëren ze een magische, betoverende wereld. Het opmerkelijke is dat de muziek het zonder de show ook heel prima redt – de cd is een lange, opwindende oosterse sessie vol pure, originele Indiase zigeunermuziek. Zeer de moeite waard.

Gypsy Music of the Balkans

Een verzamel-cd met vijf van de beste zigeunerbands uit de Balkan. Langa, de naam van een van de authentiekste Sloveense zigeunerbands, betekent vuur. Ze spelen gepassioneerd traditionals, maar ook eigen muziek. Componist Vlatko Stefanovski komt uit Macedonië en speelt gitaar. Zijn muziek zou je Balkan/jazzfusion kunnen noemen. Sarr-E-Roma werd in de jaren tachtig in Sarajevo opgericht door de charismatische zanger Haris Dzinovic en speelde in eerste instantie gypsie folk, maar na de oorlog brachten ze een nieuwe versie van zigeunermuziek, die je Balkan pop-folk kunt noemen, met Kroatische en Bosnische invloeden. Ezerki & 7/8 is een samenwerkingsverband van Macedonische en Kroatische muzikanten. Ezerki bestaat uit zingende vrouwen, met het 7/8 Orkest wordt het iets speciaals. Zoran Predin & Sukar is een Sloveemse zigeunerband met een niet-zigeuner als frontman, maar dat maakt de muziek niet minder Gypsy. Gypsy Swing om preciezer te zijn. Een misschien iets te braaf maar verder prima overzicht van zigeunermuziek in de Balkan.

Ternipe – Hungarian Gypsy Music

Ternipe werd in 1989 gevormd door jonge zigeuners die hun eigen muziek, de traditionele zigeunermuziek, wilden spelen. Twee vrouwen en drie mannen die vooral hun tradities levend willen houden, en die dat met veel passie en overtuigingskracht doen. Ze hebben daarnaast toch een duidelijk eigen geluid, waarin je vleugjes van het verre oosten de balkan in terug kunt horen. Een zeer prima Hongaarse zigeunerband.

Kálmán Balogh

Bij Kálmán Balogh staat de cimbalon, die hij virtuoos bespeelt, centraal. Ook Balogh is een Hongaarse zigeuner, en hij bespeelt een grote hamerdulcimer (bijna zo groot als een kleine piano), die hij met houten hamertjes bespeelt. Als hij speelt hoor je niet alleen dat hij de band ritmisch voortstuwt, maar hij neemt ook de melodie voor zijn rekening. Hij speelt hier vooral authentieke Hongaarse volksmuziek en de instrumentale muziek die door zigeuners in de Karpaten  en de Balkan gespeeld wordt, maar hij speelde zelf ook al met jazzbands, rockgroepen en zelfs een symfonie-orkest, en die invloeden hoor je er hier regelmatig op een subtiele manier doorheen schemeren.

Cor Bakker en het Rosenberg Trio – Corgoesgipsy

Zigeunermuziek voor de massa, zo zou je de samenwerking van Cor Bakker en het Rosenberg Trio kunnen noemen. Het is allemaal wel goed, maar ook erg gladjes en oppervlakkig, en echte passie is hier ook ver te zoeken, al kan Stochelo Rosenberg op zijn gitaar soms aardig in de buurt komen. Ellen Helmus voegt er nog een dwarsfluit aan toe en Christiaan van Hemert viool en bandoneon. Spelen kunnen ze allemaal wel, maar de vonk springt nergens echt over. Dit is een beetje wat Malando voor de tango is – een keurig, bedaagd, slap aftreksel van de gepassioneerde vlammende oorspronkelijke muziek. “Niet slecht” is zo ongeveer het beste wat je erover kunt zeggen.

• The Dhoad Gypsies from Rajasthan – Arc Music EUCD 1939
• Gypsy Music of the Balkans – Arc Music EUCD 2080
• Hungarian Gypsy Music – Ternipe – Arc Music EUCD 1990
• Kálmán Balogh – Master of the Gypsy Cimbalon – Arc Music EUCD 2172
• Arc Music
• Cor Bakker & Het Rosenberg Trio met Ellen Helmus & Christiaan van Hmert – CorgoesGipsy – Foreign Media Jazz 93916