In 1979 gooide China de grenzen naar het westen heel voorzichtig een beetje open, en de virtuoze violist Isaac Stern kreeg zelfs een totaal onverwachte uitnodiging van de regering om een tour door China te komen maken. Het werd meer dan dat, want Stern gaf ook masterclasses en ging kijken bij conservatoria. De film die er van dat bezoek gemaakt is werd onlangs opnieuw uitgebracht, met een paar bijzondere extra’s – het beozek dat Stern twintig jaar later aan het land bracht, waarbij hij een aantal mensen opnieuw ontmoet, en het portret van de “Gentleman from Shanghai” – de vioolbouwer en vioolprofessor die tijdens het eerste bezoek met zijn verhaal ook al zoveel indruk maakte.

Die professor Tan, geboren in 1907, vertelt nu in 1999 zijn levensverhaal, en geeft en passant een goed beeld van China in de twintigste eeuw. Want tegenwoordig realiseren we ons niet dat China in het begin van de twintigste eeuw behoorlijk open was, en dat een Chinees er gewoon ook Engels en Westerse muziek kon studeren. Dat werd totaal anders tijdens de Culturele revolutie, en de professor zat anderhalf jaar opgesloten in een kelderkast waar hij alleen uit mocht als hij een van de wc´s in het gebouw moest repareren. Puur en alleen omdat hij Westerse muziek speelde en westerse violen bouwde. De man was nu 92 en vertelde zijn verhaal in mooi Engels, en hij speelde nog elke dag viool en bouwde ook nog steeds violen. Mooi dat dit verhaal er in een aparte documentaire uitgelicht is.

Behalve een beeld van China en de botsing van culturen is de film vooral ook mooi omdat Stern steeds opnieuw laat zien waar het in de muziek om hoort te gaan – passie. Iedereen die klassieke muziek studeert leert allereerst om te spelen wat er staat – keurig noten spelen. Stern laat op een tamelijk onorthodoxe manier zien hoe je bij je gevoel moet komen, en hoe je de passie in je muziek kunt en moet brengen. Dat doet hij ook door veel praktische tips te geven over kussentjes die je onder je viool verstopt en de behandeling van de strijkstok.

Dat levert een aantal aangrijpend mooie scenes op, waarbij je vaak meteen het verschil hoort als het de student duidelijk wordt dat hij veel meer in de muziek mag leggen dan hij dacht. We horen tussendoor ook wat schitterende fragmenten Chinese muziek (en dan niet alleen de steriele Chinese opera) en een paar zeer jonge musici die elke luisteraar een brok in de keel bezorgen. Magnifiek. Een dvd die elke student klassieke muziek zou moeten zien, maar ook iedereen die in muziek geïnteresseerd is, want Stern weet iedereen enthousiast te krijgen, ook de gewone nieuwsgierige luisteraar.