Michael Nyman heeft veel soundtracks geschreven voor films, en voor de film Drowning by Numbers van Peter Greenaway maakte hij een meesterwerkje dat ik, los van de film, beschouw als een hoogtepunt in de serieuze muziek van de twintigste eeuw. De film zelf blijkt na ruim twintig jaar wat aan kracht te hebben ingeboet. De muziek is nog steeds sterk, maar veel minder nadrukkelijk aanwezig dan ik me herinnerde.

De film is een intellectualistisch hoogstandje waarin Greenaway als een jongleur meerdere ballen tegelijk omhooghoudt, met als gevolg dat je bewonderend naar de ingenieuze structuur en de verschillende lijnen en zijpaden zit te kijken, maar dat de vele doden die er vallen je volledig koud laten. Een film voor het hoofd, niet voor het hart. Het verhaal in het kort: drie vrouwen, een moeder en haar twee dochters, vermoorden alledrie hun echtgenoot door verdrinking. De lijkschouwer is verliefd op de drie, en schrijft de doden daarom een natuurlijke doodsoorzaak toe. Zijn zoontje, een dik jongetje met een sterke bril, telt alles (de bladeren aan een boom, de haren van een dier, de dode dieren langs de kant van de weg) en steekt vuurwerk af bij elk dood dier dat hij tegenkomt. De lijkschouwer is gek op spelletjes met vaak volstrekt ondoorzichtige spelregels waar hij iedereen in betrekt, en er lopen nog wat merkwaardige figuren rond. Bovendien komen er cijfers langs, van 1 tot en met 100, sommige overduidelijk (hardlopers die met de grote nummers 70 en 71 op hun shirt rondlopen), sommige wat verstopt, waardoor je als kijker bijna gedwongen wordt mee te gaan doen aan het spelletje “cijfers zoeken”, want soms mis je er een paar, en dat ergert dan toch. Aan het eind van de film heeft het jongetje zich verhangen en verdrinkt ook de lijkschouwer.

Drowning by Numbers is een prachtige film om naar te kijken, met zeer veel fraaie beelden, een ingenieuze intellectuele uitdaging, maar merkwaardig genoeg ook een film die je volledig koud laat. De muziek, los van de film, blijft even prachtig. Michael Nyman gebruikte voor de composities die hij hier laat horen als uitgangspunt een deel van de Sinfonietta Concertante voor viool en orkest van Mozart. Het laatste langzame deel van die compositie werd door Nyman helemaal uit elkaar geschroefd en op vele verschillende manieren, met verschillende arrangementen, weer in elkaar gezet, met een verbluffend resultaat dat volstrekt twintigste-eeuws klinkt. Ik laat hier dan ook een aantal fragmenten horen.

Klik op het driehoekje om het fragment te beluisteren.