Een kleine muziekgeschiedenis van hier en nu is een boek dat verplichte kost is voor iedereen die van moderne klassieke muziek houdt en die graag op muzikaal avontuur wil, laat ik dat even voorop stellen. Er zijn wel wat Engelstalige boeken te vinden die de liefhebber bedienen, maar dit boek, geschreven door twaalf Vlaamse en één Nederlandse musicologen prikkelt de Nederlandstalige lezer om verder te gaan luisteren en lezen.

Er is wel het een en ander aan te merken op het boek, want de usual suspects krijgen wel erg veel aandacht – met name John Cage komt wel erg vaak langs bij de verschillende schrijvers – terwijl iemand als Jacob Ter Veldhuis, die zich de laatste decennia ook internationaal als Jacob TV tot een van onze interessantste componisten heeft ontwikkeld, alleen in een paar tussenzinnetjes terloops genoemd wordt.

En soms is het blikveld wel heel erg benauwd, zoals in het hoofdstuk over minimal music, dat ik met stijgende verbazing heb gelezen. Ik heb de indruk dat de auteur van dit stuk, Maarten Beirens, werkelijk niets begrijpt van waar het in minimal music nu eigenlijk om draaide, en waarom het zo’n groot publiek aansprak. Dat had namelijk niets te maken met de eenvoud van de muziek, maar met het feit dat de minimal-componisten, net als hun collega’s in de andere takken van kunst (minimal art, dans) de basis van hun kunstvorm aan het onderzoeken waren. Beirens constateert niet voor niets dat er in België een gezelschap was dat samenwerkte met Anna Teresa de Keersmaekers dansgezelschap, waarin werd gekeken of gewone bewegingen ook nog dans konden zijn – minimale dans met minimale muziek, jawel.

Het extreemste geval in de minimal music was wellicht Alvin Lucier, die in een doodstil, windstil ravijn een stalen kabel spande, en daar een microfoon aan verbond – dat geluid zou volgens Lucier de basis van muziek zijn. Minimal music tot de absolute kern teruggebracht. Van die ideeën is in het stuk van Maarten Beirens niets terug te vinden, hij schrijft puur vanuit musicologisch perspectief en verbaast zich over het succes van dit “buitenbeentje” in de muziek. Terwijl dat buitenbeentje de hele muziekwereld weer even compleet gereset heeft, net zoals de minimal art dat in de kunstwereld deed, en de minimale dans ook revolutionair was.

Toch heb ik ook uit het hoofdstuk Less is more veel nieuws geleerd en een aantal nieuwe namen opgeduikeld waar ik inmiddels naar luister. En dat geldt voor elk hoofdstuk – er zitten steeds veel goede tips bij, die je op Spotify meteen kunt beluisteren, dus je hebt je soundtrack bij de hand. De slordigheidjes nemen we op de koop toe (er zijn nog wel wat kleine foutjes aan te wijzen) en nemen vooral het motto van John Cage ter harte waarmee het boek opent: “My favorite music is the music I haven’t heard yet“.

Overigens merkwaardig dat we de muziek vanaf 1950 (want daar gaat het hier over) hedendaagse muziek noemen – dan hebben we het wel over zeventig jaar muziek. Eigentijds, actueel, modern, hedendaags, dat worden dan toch behoorlijk relatieve begrippen. Maar ach, dat geldt voor “moderne kunst” ook.

• Mark Delaere (red.) – Een kleine muziekgeschiedenis van hier en nu – Pelckmans Pro – € 40.-
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Een kleine muziekgeschiedenis van hier en nu
• Bij de uitgever kun je ook de eerste bladzijden van het boek lezen