In het kader van het Diaghilev-festival in Groningen was er in de grote zaal van Martiniplaza een opvoering van De Tsarenbruid van Rimsky-Korsakov. Opgevoerd door de Kirov-opera van St Petersburg onder leiding van topdirigent Gergiev. Nu is het altijd leuk om een opera te zien die je alleen kent van naam. Het verhaal van deze opera is vrij simpel en uitermate dramatisch, zoals wel vaker bij opera’s, en het is dan aan de componist om het soapniveau dat in het verhaal besloten ligt te overstijgen.

Het verhaal in het kort: de mooie Marfa zal trouwen met haar jeugdliefde, die net terug is gekeerd van een lang verblijf in het buitenland. Ze heeft, voor het verhaal begon, de schurk van deze geschiedenis al afgewezen, maar die laat het er niet bij zitten – hij bestelt een liefdesdrank bij een obscure Duitser. Zijn afgewezen en jaloerse verloofde zorgt ervoor dat die liefdesdrank vervangen wordt door een drank die Marfa zal laten wegkwijnen. Ondertussen heeft de tsaar (Ivan de Verschrikkelijke) alle maagden uit de omgeving “geïnspecteerd” en Marfa uitgekozen als zijn bruid. Dankzij het drankje wordt ze meteen na de huwelijksplechtigheid ziek, en haar voormalige verloofde wordt door de schurk “geëxecuteerd” omdat hij haar zou hebben vergiftigd. Als Marfa dat hoort verliest ze haar verstand, en de “waanzinaria” die dan volgt maakt dat deze opera alle cliché’s overstijgt. Het is namelijk een zeer ingetogen aria, van een vrouw die zich afsluit van alle schurkenstreken die om haar heen gepleegd zijn en die naar de bloemen en de wolken gaat wijzen. Een aria om heel stil van te worden, want hoe ongeloofwaardig het verhaal tot dan toe mag zijn, deze aria laat je voelen hoe dramatisch het voor de hoofdpersoon allemaal is, en met muziek die behoorlijk onder de huid kruipt.
De schurk vermoordt aan het eind nog zijn voormalige minnares als zij opbiecht dat zij de drankjes verwisseld heeft, en laat zich vervolgens afvoeren.

Een Russische, Slavische opera is voor westerse oren niet altijd even makkelijk. Zo wordt ook hier een van de hoofdrollen gezongen door een bas, wat in westerse opera’s eigenlijk nauwelijks voorkomt. Ook aan de verdere manier van zingen  moeten wij wennen. Daarom zou ik deze opera niet meteen aanbevelen als je net begint als opera-liefhebber. Daar is het net iets te zware kost voor. Er zitten bijvoorbeeld ook geen lekkere meegalm-aria’s bij. Toch heb ik een avond lang zitten genieten, ook doordat de bezetting zeer uitstekend was. De grote zaal van Martiniplaza was volledig uitverkocht, mede dankzij het feit dat dit een unieke eenmalige voorstelling was.

Nog even een paar woorden over de aankleding – het decor was slim en multifunctioneel, met twee los van elkaar draaiende schijven en een soort kiosk die steeds een andere functie kreeg. De kostuums waren minder spectaculair en modern dan je bij een Diaghilev-festival zou verwachten, en de boventitels waren in het Engels, maar dat alles was geen enkel bezwaar, omdat de uitvoering meer dan uitstekend was. En eerlijk gezegd was de avond alleen al vanwege die ene prachtige waanzinaria al meer dan de moeite waard.

Gergiev heeft de Tsarenbruid met hetzelfde gezelschap een paar jaar geleden al op cd gezet. Als start voor “Russische opera” is het een uitstekend begin, ook omdat Gergiev het fantastisch doet.

• Rimsky-Korsakov – The Tsar’s Bride – Performed by St.Petersburg Kirov Orchestra with Gennady Bezzubenkov, Olga Borodina, Nikolai Gassiev, Olga Markova-Mikhailenko, conducted by Valery Gergiev – Philips 462618