De cd is een mooie uitvinding, maar voor mij blijft vinyl toch ook onmisbaar. Je moet wat meer moeite doen om een plaat goed te houden (niet in de zon, niet met vette vingers vastpakken, enzovoorts), maar als je die moeite neemt kun je erg lang plezier beleven aan platen. Sommige mensen zweren bij vinyl, en beweren dat een plaat altijd beter klinkt dan een cd. Ik heb te veel beroerde persingen in handen gehad om dat te kunnen beamen. En een plaat die je tweedehands koopt (nieuw kan nog steeds overigens) kan altijd vol vrijwel onzichtbare ruis en tikken zitten. We gaan het daar verder hier niet over hebben. We zetten hier een aantal wetenswaardigheden op een rij die vooral met vinyl te maken hebben.

• De term LP, die staat voor Long Play of LangspeelPlaat, was eigenlijk een beschermde merknaam van Columbia Records.
• Soul was de naam van een sublabel van Tamla Motown, voordat het, vooral dankzij de verzamel-lp That’s Soul de aanduiding werd van een muzieksoort.
• Een single had een a- en een b-kant. Dat betekent dat een nummer als B-Side Blues van The Righteous Brothers nu niet meer geschreven zou worden.
• De meeste draaitafels bleven aan het eind van een plaat gewoon doordraaien; daar werd soms gebruik van gemaakt door de muziek tot het gaatje door te laten gaan. Het bekendste voorbeeld is Sgt Peppers Lonely Hearts Club Band van the Beatles, maar het mooiste voorbeeld is van Curt Boettcher, die op zijn lp There’s an innocent face de ene kant laat eindigen met krekelgetsjilp, en de andere kant met geroezemoes (na een applaus). Niet over te zetten op cd dus…
• Op de lp Wow van Moby Grape staat een 78-toeren nummer. Dat betekende dat je een draaitafel moest hebben waar je ook 78 toerenplaten op kon draaien. (“So kindly get up and change your turntable to 78 rpm! Thank you!”)
• Op verschillende platen werden grappen gemaakt die toegespitst waren op het vinyl. Dat ging van Monty Python, die de koper van de plaat feliciteerde met de aanschaf van dit kwaliteitsproduct van hoogwaardig Columbiaans polyvinyl waarvan het gaatje met het grootst mogelijke vakmanschap exact in het midden van de plaat was geboord, tot Bassie en Adriaan, die aan het eind van kant één door het gaatje naar de andere kant kropen of Sjef van Oekel die aankondigt even naar de wc te gaan “terwijl u de plaat omdraait”…
• In de begintijd van de stereo had de ene maatschappij nog mooiere stereo dan de andere, van HiFi tot “360 sound”, tot Total Surround, wat dat dan ook mocht betekenen.

Als je zelf ook nog steeds vinyl draait en koopt zijn de volgende tips, die je vroeger op de binnenhoezen van bibliotheekplaten kon vinden, nog steeds erg handig. Door bibliotheken is in het begin van het cd-tijdperk erg slordig met de langspeelplaat omgesprongen. Zo is bijvoorbeeld de complete fonotheek van de Drentse Bibliotheekcentrale weggegeven aan een klein lokaal radiostation, dat twee weken later met negentig procent van al die platen op de markt stond om ze voor een rijksdaalder per stuk te verkopen. Weg uniek platenarchief! En dat terwijl ik altijd dacht dat bibliotheken bedoeld waren om cultuurgoederen als boeken en platen te bewaren voor ons.

Over de pracht van die mooie grote kartonnen platenhoezen hebben we het een andere keer, al kun je nu al even kijken bij de afdeling Speciale Hoezen.