De Limburgse schrijver Peter Lenssen wil zijn lezers een geweten schoppen, in de geest van Louis Paul Boon, een schrijver waar ik hem al eerder mee vergeleken heb. Dat leverde tot nu toe een paar meesterlijke romans op, met als hoogtepunt wat mij betreft Bitterdagen.

Het theater der herinneringen is een ambitieuze roman van vijfhonderd pagina’s waarin hij de levens van kunstenares Käthe Kollwitz met dat van de Duits-Turkse Meryem verweeft. Meryem gaat naar de Westhoek in Vlaanderen om daar de beelden van Kollwitz te bekijken – het ouderpaar dat rouwt om hun zoon dat daar in de Eerste Wereldoorlog om het leven kwam.

Het verhaal gaat over een zoektocht naar de zin van oorlog en liefde en het treurige verhaal van Meryem’s familie, die halsoverkop van Istanbul naar Berlijn verhuisde toen ze zes was, waarna ze haar Turkse familie nooit meer zag.

Schrijven kan Lenssen nog steeds, maar ik bleef in dit boek een aantal keren steken in zijn blik op de werkelijkheid, die nogal bleek te botsen met die van mij. Dat begon al op een van de eerste pagina’s, als hij het heeft over het werk van de kunstenaar Armando, dat hij bijna terloops afdoet als “doordrenkt van somberheid”. Toen moest ik het boek al even wegleggen, want Armando’s werk doordrenkt van somberheid? Energiekere en optimistischer kunst over zware problematiek zul je niet snel vinden volgens mij. Het werk van Armando straalt juist kracht en hoop uit, en wat mij betreft is er geen greintje somberheid in te bespeuren.

En dan is er Käthe Kollwitz, waar Lenssen een bijna grenzeloze bewondering voor heeft. Haar zoon sneuvelde vrijwel meteen nadat hij aan het front was, en Kollwitz voelde zich daar schuldig over, want Peter, die zoon, wou vrijwillig vechten voor zijn vaderland, en zijn vader was daar mordicus tegen, maar Käthe haalde hem over de zoon toch te laten gaan. De rest van haar leven heeft ze zich anti-oorlog opgesteld en heeft ze gewerkt aan een beeld dat op de begraafplaats van haar zoon moest komen.

Maar met dat beeld is iets vreemds aan de hand – het heeft namelijk nauwelijks iets met die zoon te maken – wat je ziet is een rouwend ouderpaar. Kollwitz maakte in feite een zelfportret.

Lenssen’s Eerste Wereldoorlogverhalen zijn daarbij wel erg zwartwit voor mijn gevoel, wat de kracht van het verhaal niet echt ten goede komt. Grote delen van het boek zijn zonder meer goed, maar de woede over het onrecht in de wereld zorgt er voor dat Lenssen soms wat al te ongenuanceerd te werk gaat. Jammer, want in dit grote boek zit wel degelijk een meesterwerk verscholen, maar je moet nu als lezer wel erg goed zoeken.

• Peter Lenssen – Het theater der herinneringen – roman – In de Knipscheer – € 24,50
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Het theater der herinneringen