laozi's dao de jing 73·74·75 - vertaald door ruud moors
De Dao De Jing van Laozi, door Ruud Moors direct uit het klassiek Chinees vertaald.
Ook de drie hoofdstukken van deze week zijn, ondanks hun ouderdom, nog steeds actueel. Hoofdstuk 74 bijvoorbeeld, zou zo een advies aan Mubarak, Gadaffi, Assad, Mugabe en vele andere dictators en tirannen kunnen zijn. Griezelig eigenlijk, hoe de principes van onderdrukking al millennia lang dezelfde structuur blijken te hebben.
Hoofdstuk 75 laat dat al net zo effectief zien. Alle honger in de wereld komt voort uit de graaizucht van de ‘elite’. Omdat het volk zich zo’n elite feitelijk niet kan veroorloven, kan het niet anders dan zich tegen die machthebbers verzetten en daardoor moeilijk te regeren te zijn, zeker als het volk zich zo hopeloos voelt dat ze zelfs de dood licht op gaan vatten. De laatste twee zinnen van hoofdstuk 75 laten een visie zien die omgekeerd is aan de visie die door veel economen op dit moment wordt gepropageerd, namelijk dat eigenbelang goed zou zijn. Dat is, vanuit het oogpunt van de samenleving gezien, ook een krankzinnig standpunt. Het maakt namelijk dat het bezitsrecht van enkelen boven het bestaansrecht van velen geplaatst wordt.
Hoe mooi ik het ook vind dat deze teksten nog steeds zo actueel zijn, het is ook wel een beetje om droef van te worden. Het betekent dat wij, als mensheid, helemaal niets van de geschiedenis hebben geleerd en dus ook niet wezenlijk iets zijn opgeschoten. Maar misschien is dat wel de les die we hieruit kunnen trekken; dat de mensheid, in zijn geheel, niet vooruit gaat, maar zich gedraagt volgens vaststaande principes, niet anders dan dat een hond van duizend jaar geleden niet wezenlijk anders hond was dan een hond van nu. Het is natuurlijk aantrekkelijk om te denken dat de mensheid zich verbeteren kan, maar feitelijk blijkt dat een illusie, een illusie die allicht meer kwaad dan goed doet. De mensheid verbeteren zal, denk ik, nooit lukken. Dat wil niet zeggen dat een individueel mens zichzelf niet zou kunnen verbeteren, of niet bovengemiddeld wijs zou kunnen zijn. Het betekent alleen maar dat de mensheid als geheel geen ontwikkeling doormaakt. Wat je dan in ieder geval mag hopen is dat de leiders in staat zijn zichzelf te verbeteren, door deugdzaam genoeg te zijn en niet door (uitsluitend) uit eigenbelang te handelen.
Ruud Moors
73
Moedig durven zijn, leidt tot de dood.
Niet moedig durven zijn, leidt tot leven.
Ze hebben allebei hun voor- en nadelen.
Wat de hemel niet kan verdragen?
Wie zal het zeggen?
De dao van de hemel is;
een goede overwinning behalen zonder te strijden,
een goed antwoord geven zonder te spreken,
naar de mensen toegaan in plaats van ze bijeen te roepen,
goede afspraken maken als alles nog rustig en vredig is.
Hoewel er grote mazen zijn in dat immense netwerk dat de hemel is,
glipt er niets doorheen.
74
Als de mensen niet bang zijn voor de dood,
hoe kun je ze dan nog doodsangst aanjagen?
Als je de mensen dwingt onveranderlijk bang te zijn voor de dood,
dan is het eigenaardig als je denkt ze te kunnen overheersen door middel van de dood.
Wat een lef!
Is het niet altijd de taak van degene die over het doden gaat, om te doden?
Willen doden in plaats van degene die over het doden gaat,
is als de plaats willen innemen van een vakkundig houthakker.
Hij die de plaats van een vakkundig houthakker wil innemen,
moet weten dat het niet ongewoon is, als hij daarbij zijn handen verwondt.
75
Als het volk honger heeft,
komt dat omdat de elite teveel voedsel als belasting int,
daardoor is er honger.
Als het volk moeilijk te regeren is,
komt dat omdat de elite alleen maar uit eigenbelang handelt,
daardoor is het volk moeilijk te regeren.
Als het volk de dood licht opvat,
komt dat omdat de elite teveel van hun eist,
daardoor vat het volk de dood te licht op.
Alleen degene die niet uit eigenbelang handelt,
is deugdzaam genoeg om het leven op zijn waarde te schatten.