Flix is een Berlijnse stripmaker die de meest uiteenlopende meesterwerkjes maakt, van bewerkingen van literaire werken als Don Quichot en de Baron van Münchhausen en zelfs Goethe’s Faust tot een aflevering in de reeks “Robbedies door…” wat uiteraard Robbedoes in Berlijn werd.

In 2019, dertig jaar na de val van de muur, maakte hij voor de krant een strip van drie pagina’s waarin hij zijn herinneringen aan de muur vastlegde. Die korte strip riep zo veel reacties op dat hij besloot er een vervolgstrip van t maken, waarbij de herinneringen van zijn vrienden en generatiegenoten werden verstript. Het leverde uiteindelijk een buitengewoon boek op met zeer uiteenlopende verhalen, waarin humor een plaats vindt, maar waarin vooral veel hartverscheurende verhalen te vinden zijn.

Het gaat daarbij zowel om verhalen van mensen aan de oost- als aan de westkant van de muur, dus de ervaringen lopen behoorlijk uiteen. Een van de opmerkelijkste is het verhaal van Stefen, die vindt dat je prima kon leven in de DDR, en dat je als burger daar ongekende mogelijkheden had. Aan het eind komt de vraag: hoe oud was je eigenlijk toen de muur viel? Ik? Drie. Hoezo?

Bij anderen voel je dat de druk en het wantrouwen dat er toen was nog steeds doorwerken, en Flix weet dat goed invoelbaar te maken. Ook de verhalen die eigenlijk nauwelijks verteld kunnen worden, als dat van Frank, wiens vader al in de jaren zeventig naar het westen vluchtte, maar daar nooit over praatte. Het verhaal van Oliver begint heel mooi met een dubbele pagina met één grote tekening van de muur en een grensovergang en de tekst “de muur neemt in mijn herinnering heel veel ruimte in.”. Dan volgt een pagina met het verhaal over het smokkelen van boeken naar een vriendin in Oost Berlijn.

De verhalen zijn heel verschillend, maar allemaal op hun eigen manier indrukwekkend. Soms ontroerend of aangrijpend, soms word je er boos van of laten ze je verbijsterd achter, maar ze laten je, alles bij elkaar, het huidige Duitsland weer een beetje beter begrijpen. Flix weet het medium strip optimaal te gebruiken en maakt zo een klein meesterwerkje dat lang na blijft werken. Een absolute aanrader.

• Flix – Da War Mal Was… – Erinnerungen an Hier und Drüben – Carlsen
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Da War Mal Was…