Trots op diefstal
‘De machthebbers zorgen uitsluitend voor hun eigen belangen, terwijl de akkers allemaal braak liggen en de pakhuizen helemaal leeggehaald zijn. Overtuigd van zichzelf applaudisseren ze voor hun eigen beschaving. Door het dragen van wapens verkrijgen ze hun voordeel. Ze zijn oververzadigd van voedsel en drank en bezitten overbodige rijkdommen. Dit noemen we ‘trots zijn op diefstal’!’

Machthebbers
Dat schreef Laozi vijfentwintighonderd jaar geleden in de Dao De Jing. Die tekst is vandaag nog steeds uitermate actueel. Veel hedendaagse machthebbers lijken alleen maar bezig om uitsluitend voor hun eigen belangen te zorgen. Degenen die in hun levensonderhoud afhankelijk zijn van die machthebbers worden uitgebuit door hen zo weinig mogelijk te betalen voor hun arbeid, terwijl de bezitters van die bedrijven zo rijk zijn dat ze het zich kunnen veroorloven om met een raket naar de rand van de ruimte te vliegen om daar op de hele wereld neer te kunnen kijken.

Eigenbelang
Elke oorlog ontstaat doordat de elite nog meer macht en rijkdom wil dan ze al heeft. Dat is altijd zo geweest, sinds het begin van de geschiedenis van datgene dat wij beschaving noemen. Daarom is het ook niet vreemd dat kritiek op het handelen van een elite die alleen maar uit eigenbelang handelt, net zo oud is.

De elite
‘Als het volk honger heeft komt dat omdat de elite teveel voedsel als belasting int, daardoor is er honger. Als het volk moeilijk te regeren is, komt dat omdat de elite alleen maar uit eigenbelang handelt, daardoor is het volk moeilijk te regeren. Als het volk de dood licht opvat komt dat omdat de elite teveel van hun eist, daardoor vat het volk de dood licht op.’

Honger
Ook dat werd vijfentwintighonderd jaar geleden door Laozi opgeschreven in de Dao De Jing. Dat we in Nederland voedselbanken nodig hebben om mensen aan de onderkant van de samenleving geen honger te laten hebben, dat steeds meer scholen aan hun leerlingen een ontbijt aanbieden omdat ze dat vaak thuis niet krijgen, en dat het aantal miljardairs tegelijkertijd steeds groter wordt, is een indicatie dat het eigenbelang van de bevoorrechte elite er voor zorgt dat anderen tekort komen.

Rijkdom en macht
Alle door mensen veroorzaakte ellende in de wereld komt voort uit een strijd die gaat over rijkdom en macht. Die strijd speelt zich vooral tussen de machthebbers af. Het gewone volk is daar vervolgens de dupe van. Zelfs als een samenleving technisch in staat is om iedereen meer dan genoeg te geven om fatsoenlijk van te kunnen bestaan, zal die situatie nooit lang bestaan.

Tekort?
Het is niet een tekort aan geld en goederen dat oorlogen en politieke onrust doet ontstaan. Als dat wel zo was dan zouden er op dit moment nauwelijks oorlogen zijn, zou er nauwelijks politieke onrust bestaan.

Data
De historicus Peter Turchin onderzoekt de mechanismen die voor oorlogen en politieke onrust zorgen en voorspelde op grond van historische data in 2010 al dat er rond 2020 in Amerika een politieke crisis zou komen.

Nationaal inkomen
Dat kwam volgens hem omdat de Amerikaanse elite te gretig en te groot werd. Dat is in de geschiedenis een constante en het loopt zelden goed af. De elite bepaalt de economie en vooral waar het verdiende geld naar toe gaat. Een deel komt terecht bij de mensen die het echte werk doen, maar het meeste wordt afgeroomd door die elite. De gewone Amerikaan merkte weinig van het gegeven dat het nationaal inkomen gestaag steeg. Een beperkt aantal Amerikanen werd daarentegen extreem rijk.

Grenzen
Dat de wereld is opgedeeld in staten zijn we normaal gaan vinden. We beschouwen het als een gegeven. Maar de wereld is niet ontstaan als een optelsom van verschillende staten. De grenzen die de ene staat van de andere onderscheiden zijn op een volslagen toevallige manier ontstaan. Als de geschiedenis ook maar een beetje anders was gelopen dan was Nederlands Limburg een deel van België geweest. Dan was ik als Belg geboren en niet als Nederlander.

Mens
Ik voel mij Nederlander, maar daar ontleen ik mijn identiteit als mens niet aan. Ik voel mij Nederlander omdat ik toevallig als Nederlander geboren ben, niet omdat ik er voor gekozen heb om Nederlander te zijn. Maar veel meer dan als Nederlander voel ik mij deel van de gehele mensheid.

Militaire dienstplicht
Vanaf mijn dertiende wist ik dat ik militaire dienstplicht zou weigeren. Ik realiseerde me dat ik als dienstplichtige soldaat een ander mens, die ook uit dienstplicht het leger in was gedwongen, zou moeten doden. Maar die soldaat en ik zijn alleen maar vijanden omdat onze leiders vijanden van elkaar besluiten te zijn. Waarom zou ik me laten lenen voor een oorlog tussen twee staten die vooral voor de elites van die staten gunstig uit zou kunnen pakken?

Land verdedigen
‘Je moet je land verdedigen,’ zei iemand. ‘Ik heb geen land,’ zei ik terug. ‘Laat degenen die het land bezitten maar zelf voor hun bezit gaan vechten. Ik vertik het om in het leger te gaan om andermans grondgebied te verdedigen zodat die persoon daar veel rijkdom en macht door kan verkrijgen, dat diegene vervolgens gebruikt ten bate van zichzelf maar niet ten bate van mij.’

Rijkdom
Oorlogen worden niet begonnen omdat dat goed zou zijn voor het gewone volk. Die worden hooguit ingezet ten bate van degenen die steeds meer macht en rijkdom willen. Die zucht naar rijkdom en macht zorgt ervoor dat de elite die de macht en rijkdom heeft de neiging heeft om te groeien. Als je rijk bent wil je dat aan je kinderen overdragen, terwijl je ook allianties aan moet gaan met mensen die je nodig hebt om die macht en rijkdom te vergaren en te behouden.

De elite
Dit betekent dat er steeds meer rijkdom en macht aan de samenleving onttrokken moet worden om de elite de kans te geven om steeds meer rijkdom en macht te vergaren. Dat zorgt ervoor dat gewone mensen het met steeds minder moeten doen.
Als Rupsjes Nooitgenoeg vreten ze zich door de samenleving heen.

Een instabiele samenleving
Je zou verwachten dat een samenleving die rijk genoeg is om alle mensen die daar deel van uitmaken bestaanszekerheid te verschaffen, dat ook zou doen. Als iedereen genoeg heeft om van te kunnen bestaan, dan is zo’n samenleving stabiel. Als een samenleving toestaat dat een kleine elite zich alle rijkdom en macht toe-eigent zal dat de instabiliteit van zo’n samenleving vergroten. Het is uiteindelijk niet in het voordeel van elites om steeds meer macht en rijkdom te verzamelen. Een instabiele maatschappij is voor alle deelnemers instabiel, ook voor degenen die die instabiliteit hebben veroorzaakt.

Vijftig jaar
Volgens Peter Turchin is het geen toeval dat pieken van instabiliteit elkaar met een tussenruimte van ongeveer vijftig jaar opvolgen. Volgens hem keert de rust terug nadat de elite inziet dat ze te ver is gegaan. Het blijft dan rustig totdat de kleinkinderen van die elite op hun beurt aan de macht komen.

Streven naar stabiliteit
Na 1945 ontstond in Europa een samenleving die vooral streefde naar stabiliteit. Het besef dat het bestaansrecht van iedereen gewaarborgd moet zijn om die stabiliteit te verkrijgen, zorgde voor een samenleving die veel socialer was dan daarvoor. Ouderen kregen een basisinkomen, mensen die niet konden werken kregen een uitkering, degenen die wilden studeren kregen, als hun ouders die studie niet konden betalen, een basisbeurs. In een ongelofelijk snel tempo werden woonwijken uit de grond gestampt opdat iedereen een dak boven het hoofd zou hebben.

Studeren
Dat zorgde voor een ongekende stabiliteit. Mijn generatie is daarin opgegroeid. Dankzij die stabiele periode konden wij, kinderen van een arbeider, studeren zonder een belachelijk hoge schuld aan te hoeven gaan.

De vrije markt
In 1989 viel de muur. Daarmee was er, volgens sommige idioten een eind aan de geschiedenis gekomen, waarbij nog maar één ideologie over was gebleven. De ideologie van het kapitalisme in zijn meest ‘zuivere’ vorm. De vrije markt. Die ideologie vroeg om deregulering voor grote bedrijven. De overheid mocht die grote bedrijven niet meer beperken en deed dat ook niet meer.

Verlies van bestaanszekerheid
Het duurde niet lang of dat systeem zorgde ervoor dat de rijke en machtige elite haar rijkdom en macht gebruikte om zoveel mogelijk rijkdom en macht aan de samenleving te onttrekken, met als gevolg een samenleving waarin steeds meer mensen hun bestaanszekerheid verloren. De lonen van arbeiders en dienstverleners werden ‘bevroren’ terwijl de prijzen van noodzakelijke producten en diensten bleven stijgen. Zo werden die arbeiders en dienstverleners armer terwijl de rijken onnoemelijk veel rijker werden.

Instabiliteit
Dat zorgt voor een enorme instabiliteit. De mensen die daar de dupe van zijn, wordt wijsgemaakt dat die instabiliteit veroorzaakt wordt door de ‘linkse elite’, de ‘mainstream-media’, migranten en asielzoekers.

Woningen
Een politicus zorgt ervoor dat wonen onbetaalbaar wordt, door het investeringsklimaat voor beleggers te verbeteren, waardoor die beleggers ongelimiteerde huren mogen vragen en mensen ook nog eens tijdelijke huurcontracten mogen aanbieden, terwijl tegelijkertijd de woningcorporaties extra belasting moeten betalen, zodat ze die beleggers niet langer in de weg zitten door wel betaalbare woningen te bouwen. Vervolgens wordt aan asielzoekers en migranten de schuld gegeven van het feit dat mensen geen betaalbare woning meer kunnen vinden.

Schijnbaar voordeel
Het echte probleem is dat de rijke en machtige elite het normaal vindt om zoveel mogelijk rijkdom en macht aan de samenleving te kunnen onttrekken, uit een niet helemaal goed begrepen eigenbelang. Uiteindelijk is een samenleving die instabiel is voor iedereen instabiel. Ook voor degenen die er in eerste instantie voordeel van lijken te hebben.

Wereldoorlog
Als de geschiedenis zich herhaalt, zoals de geschiedenis zich al zo vaak herhaald heeft, dan stevenen we af op een derde wereldoorlog., als we er al niet midden in zitten. Die wereldoorlog is niet begonnen bij gewone mensen, maar bij een wereldwijde elite die geen stopknop kent.

Oude wijsheid
‘Blijven graaien, ook al heb je meer dan genoeg, is het niet beter om op tijd te stoppen? Een scherp wapen verbergen in je kledij zal je rijkdom uiteindelijk niet kunnen beschermen. Een hal vullen met goud en jade, niemand heeft het vermogen dat voorgoed te bewaken. Trots zijn op overvloedig bezit is het jezelf verliezen in fout gedrag’

en

‘Handelen vanuit de begeerte om de wereld te bezitten, beschouw ik als het niet kunnen stoppen met graaien. De geest van de wereld kan niet worden gebruikt. In gebruik raakt men het kwijt, als men er naar grijpt, grijpt men mis. Omdat een wijs mens geen gebruiker is, verliest hij of zij niets en grijpt ook nooit mis.’

Dat is wat Laozi vijfentwintighonderd jaar geleden schreef.

Helaas hebben we er in al die eeuwen daarna weinig van geleerd.