Muizen en spinnen

Jaap de Ruig maakt werk dat op het eerste oog luguber en macaber is. Levende spinnen en dode muizen in een galerie doen je tegenwoordig weliswaar niet meer schrikken, maar je denkt wel meteen aan de vervelende shockeerkunst die vooral bij de jonge Engelse kunstenaarsgarde hoort. En aan één doormiddengezaagd varken heb je dan wel genoeg.

Jaap de Ruig zit anders in mekaar.

Misschien begon het toen hij in het derde jaar van zijn kunstacademietijd naar Frankrijk verhuisde, waar hij gefascineerd raakte door de manier waarop boeren daar omgaan met de dood van hun dieren. Het intrigeerde hem zo dat hij daarna steeds probeerde die fascinatie om te zetten in beeldende kunst.

Je ziet bij een tentoonstelling van Jaap de Ruig bijvoorbeeld een wand vol ingelijste foto’s van muizenlijkjes met aan elk lijstje een glazen buisje met de resten van de gecremeerde muis. En wat voel je als kijker? Je wordt doorstroomd van een warm gevoel zoals je dat bij kunst niet zo vaak meer voelt. Je ziet een kunstenaar die met veel liefde en respect dode muizen heeft gecremeerd. En het mooie is: het werkt. Als kijker word je er stil van, van diezelfde liefde en datzelfde respect.

En dat is zeldzaam, laten we dat even vaststellen.

Hetzelfde effect doet zich voor bij het spinnenwebbenhuis, dat de kunstenaar in zijn atelier heeft gebouwd. Een stalen geraamte waarin de Ruig een groot aantal door hemzelf gevangen spinnen heeft uitgezet. Die spinnen worden elke dag met verse vliegen gevoerd, en bouwen dan hun webben. Dat klinkt  tamelijk banaal, en sommige mensen zullen het griezelig vinden, maar het resultaat is adembenemend.  Zo adembenemend dat je onmiddellijk de neiging krijgt in je eigen huis ook spinnenwebben te gaan kweken. Een groter compliment kun je een kunstenaar waarschijnlijk niet geven.

Hetzelfde geldt voor de spinnenwebbenballen die de Ruig maakte door spinnenwebben in boerenschuren op te rollen. De webben zitten nog vol met stalstof, huidskeletten van spinnen en prooi. De ballen zijn bloedstollend mooi en maken een overrompelende hebzucht in je los. Ook hier geldt weer dat de overduidelijke liefde waarmee die ballen in eindeloos geduld gemaakt zijn maken dat je er stil van wordt. Je krijgt bovendien de neiging bij de eerste de beste boerderij aan te bellen om te vragen of je hun spinnenwebben op mag komen rollen.

Werk van Jaap de Ruig is verkrijgbaar via Galerie Maria Chailloux in Amsterdam.