About Painting / Early works is de titel van een tentoonstelling van werken van Gerhard Richter, min of meer ter gelegenheid van zijn vijfentachtigste verjaardag samengesteld door de curatoren Christoph Schreier en Martin Germann voor het Kunstmuseum in Bonn (van 15 juni tot 1 oktober 2017) en het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst (SMAK) in Gent (21 oktober 2017 – 18 februari 2018). Er kwam voor de thuisblijvers of iedereen die een mooie herinnering aan de tentoonstelling wil, ook een fraaie catalogus uit, en daar gaan wij het hier even over hebben.

Stephan Berg, Christoph Schreier en Martin Germann schreven alledrie een essay over de schilderkunst van Gerhard Richter, maar opmerkelijk genoeg gaat het daarbij op geen enkel moment over het merkwaardige feit dat Richter een van die zeldzame schilders zonder handschrift is.  Het gaat hier vooral over thema’s, en over koelheid, en hoe Richter in de jaren zestig deuren en gordijnen schilderde en hoe die ergens tussen figuratief en abstract in zaten.

Allemaal ook interessant, maar het is volgens mij niet de kern van het geheim van Richter – dat is in mijn optiek nog steeds het merkwaardige en opmerkelijke feit dat je in alle schilderijen in deze tentoonstelling en in dit boek terug ziet – dat Richter bewust een schilder zonder handschrift probeert te zijn. Dat hij daarmee een van de grootste kunstenaars van onze tijd is geworden is toch wel tamelijk uniek te noemen. Zeker omdat iedereen tegenwoordig zo lijkt te hameren op de persoonlijke toets en het intieme verhaal.

Richter daarentegen zorgt altijd voor afstand, consequent, en maakt daarmee opmerkelijk genoeg juist bijzonder indringend werk. Zijn schilderijen zijn vaak ongrijpbaar, maar ze kruipen ook regelmatig onder de huid, op een onnavolgbare en niet te achterhalen manier. Ook dit boek, met veel fraai werk van meer dan vijftig jaar geleden, maakt dat weer meer dan eens duidelijk. Richter blijft intrigeren en fascineren, en ook de drie essayisten krijgen er niet echt de vinger achter waarom zijn werk nu precies zo vreselijk goed is. Dat maakt het werk wat mij betreft des te fascinerender, want je blijft ondertussen wel gebiologeerd kijken naar zijn schilderijen.

• Gerhard Richter – About Painting – Hirmer – ISBN 9783777428949
• Bestel de catalogus hier bij een bekende webwinkel: Gerhard Richter About Painting
• Kunstmuseum Bonn
• SMAK Gent
• meer over Gerhard Richter