De in 2020 overleden Zwitserse kunstenaar Markus Raetz staat zeer hoog in mijn lijst favoriete kunstenaars van de twintigste en eenentwintigste eeuw. Dat begon al toen ik zijn werk zag op de Documenta in Kassel in 1972, en sindsdien ben ik hem blijven volgen, en bleef hij voor verrassingen zorgen, met verbazingwekkende, bedrieglijk simpel ogende beelden, tekeningen, en ongrijpbaar werk dat nauwelijks viel te classificeren

Wat hij wel altijd bleef doen was je als kijker op het verkeerde been zetten. Een beeld dat duidelijk NON zei, maar als je er omheen liep veranderde in OUI, simpele eucaliptusblaadjes die tegen de wand werden geprikt en daar portretten vormden. Willekeurig neergelegde stenen die, als je op een heuveltje ging staan, ineens een duidelijke voorstelling opleverden. Een tekening van een vrouw en profil waarbij het profiel ontbreekt, maar dat vul je als kijker vanzelf in, enzovoorts.

Drie jaar na zijn overlijden verschijnt er nu een boek met foto’s uit zijn atelier, waar hij dertig jaar gewerkt heeft. Dat atelier was niet alleen werkplaats maar ook repetitiepodium, waarin hij opstellingen uitprobeerde. De Zwitserse fotograaf Alexander Jacquemet heeft dat atelier tijdens Raetz’ laatste levensjaren mogen fotograferen en bezorgt ons zo een bijzonder portret van deze unieke kunstenaar, die we ook nog aan het werk zien.

Het is bijzonder om op deze manier werk in wording te zien, en te kunnen volgen hoe Raetz tastend en zoekend steeds verder kwam op zijn avonturenreis in de kunst. Alles wat Raetz maakte is overigens fascinerend, dus ik heb na het intensief bekijken van dit prachtboek ook zijn schetsboeken er weer bij gehaald, net als het prachtboek met zijn tekeningen en het boek met zijn grafiek, allemaal even inspirerend en tijdloos. En eigenlijk moet je beslist ook de film bekijken die over Raetz gemaakt is, want dan kun je ook zijn ongelofelijke bewegende beelden zien. Een kunstenaar om nooit te vergeten, en om steeds weer bij terug te keren.

• Markus Raetz – Atelier – Kunstmuseum Bern – Scheidegger & Spiess – € 38.-