Leuven University Press is, zover ik weet, de enige wetenschappelijke uitgeverij die zich bezighoudt met strips. In hun reeks “Studies in European Comics and Graphic Novels” zijn voor de serieuze liefhebbers van het stripverhaal en de graphic novel al een paar buitengewoon interessante delen verschenen – zo ging deel 5 over het alledaagse leven en verveling in strips en was er een deel speciaal gewijd aan Joann Sfar – Sfar so Far.

Deel 10 gaat over de klare lijn in strip en film – The Clear Line in Comics and Cinema – ondertitel “a transmedial approach”. David Pinho Barros legt eerst even helder uit wat de klare lijn – een term die door Joost Swarte ooit is bedacht en die nu internationaal wordt gebruikt voor een bepaalde manier van striptekenen – inhoudt. Heldere, duidelijke lijnen, schaduwen ontbreken, heldere kleuren in keurig afgebakende vlakken, en dat alles levert een sterke visuele leesbaarheid op die mooi geïllustreerd wordt in het werk van Hergé. de schepper van Kuifje, en dat van Joost Swarte zelf.

Maar het gaat niet alleen om de stijl van tekenen, het gaat ook om de manier waarop de verhalen verteld worden – de voeten die omhoogstaan zodat er beweging gesuggereerd wordt – je ziet ze lopen of rennen – bevroren actie als het ware, waardoor je als kijker/lezer vanzelf het verhaal ingezogen wordt.

Deel 1 Klare lijn strips
Hoofdstuk 1 gaat vooral over Hergé’s klare lijn, mede omdat hij degene was die Swarte tot de term klare lijn inspireerde.en omdat hij de ultieme matrix voor de stijl bood. Hoofdstuk 2 gaat over de Brusselse school van tekenaars, die vaak samenwerkten met Hergé en die belangrijke variaties in de stijl aanbrachten. In hoofdstuk 3 gaat het tenslotte over de klare lijn na Hergé en de verrassende ontwikkelingen die er toen nog volgden met vele verschillende tekenaars.

Deel 2 Klare lijn film
Dat was voor mij een verrassend deel van het boek, omdat hier wordt betoogd dat de klare lijn ook te maken heeft met een visuele manier van vertellen, en daar komen Hergé en Tati bij elkaar. Ik had die twee nooit met elkaar verbonden, maar het is volkomen logisch als je het betoog van Pinho Barros leest, tot en met het spelen met lijnen en pijlen toe. Maar in deel 2 gaat het nog in algemene zin over de klare lijn en film, en ook dat is al fascinerende kost.

Deel 3 Case Studies
Drie case studies – naast Jaques Tati neemt Pinho Barros ook een Amerikaanse en een Japanse filmer erbij als voorbeeld van “klare lijn-filmers” – Tati begrijp ik helemaal, als levenslange liefhebber van diens films, en als er wordt gewezen op de soundscapes die minimale geluiden aan maximale effecten koppelen kan ik alleen maar instemmend knikken. Wat dat betreft zijn de eerste geluidsfilms van Laurel & Hardy ook fraaie voorbeelden overigens. Yasujiró Ozu en Frank Tashlin waren voor mij onbekenden, maar ik ga absoluut op zoek naar hun films. Dat is het onmiddellijke effect dat dit boek heeft.

Perfect boek voor iedereen die bereid is zich wat meer te verdiepen in de negende kunst en voor iedereen die wel eens verrast wil worden door een schrijver die je af en toe even wat anders en beter laat kijken naar strips en films. Een aanrader.

• David Pinhos Barros – The Clear Line in Comics and Cinema – Leuven University Press – € 64,99
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: The Clear Line in Comics and Cinema