Het Zwitserse Architectuur Museum organiseerde eind 2017 een tentoonstelling rond de architectuur van Bangladesh. Dat kan op zijn zachtst gezegd verrassend worden genoemd, maar toch ook weer niet, want als je goed kijkt blijkt er in uithoeken van de wereld waarvan je dat niet zou verwachten de meest interessante ontwikkelingen gaande te zijn, juist omdat ze zich daar blijkbaar niet zo bar veel hoeven aan te trekken van wat er gangbaar of in de mode is. Zo verschenen er al boeken over villa’s in Armenië of over Japanse architectuur.

Maar Bangladesh, een van de armste landen ter wereld, daar verwacht je geen spectaculaire hedendaagse architectuur – en die blijkt er wel degelijk te vinden. Juist doordat het land zich bevindt in de grootste rivierdelta ter wereld en dus altijd te maken heeft gehad met overstromingen en wateroverlast en het land daardoor ook te maken kreeg met de wereldwijde klimaatveranderingen, hebben ze met hun architectuur daar rekening mee moeten houden, en dat betekende onder meer inventieve oplossingen voor allerlei soorten van problemen.

Je kunt aan die hedendaagse architectuur ook de grote veerkracht en het optimisme van Bangladesh aflezen, en wat dat betreft is de catalogus bij de tentoonstelling een mooi, hoopgevend boek. Het boek laat meer dan zestig projecten zien, en is gemaakt in samenwerking met Bengalese collega’s. Gevestigde en beginnende architecten zijn beide vertegenwoordigd. Een aantal essays zorgt voor de nodige uitleg en diepgang, en de foto’s van Iwan Baan maken het allemaal extra boeiend.

Die foto’s laten met name ook het dagelijkse leven zien in Bangladesh, in combinatie met de hedendaagse fotografie, en dat zie je niet zo vaak. Vaak zie je in architectuurboeken alleen gebouwen, en heeft de fotograaf zijn uiterste best gedaan om vooral geen mensen op de foto te krijgen. Dat is hier duidelijk anders, en eerlijk gezegd is dat een verademing, want architectuur draait uiteraard om mensen.

Drijvende scholen en ziekenhuizen, noodschuilplaatsen die bestand zijn tegen orkanen en wervelstormen, en overstromingsbestendige wijken worden niet alleen uitgevoerd door architecten, maar ook door architecten bedacht en geïnitieerd. Goedkope woningen weten ze zelfs een zekere waardigheid en schoonheid mee te geven door geraffineerd materiaalgebruik, slimme manieren van belichting, goed doordachte constructies enzovoorts.

Dat levert pragmatische en tegelijk bijna poëtische gebouwen op die er modern uitzien terwijl ze tegelijk geworteld zijn in de traditie van het land. De architecten proberen niets of niemand uit te buiten, de minderheden niet, de arme bevolking niet, maar ook de grondstoffen niet. Er wordt zeer bewust gewerkt, en dat zie je aan alles.

Dat maakt dit boek, met een architectuur die levend en volop in beweging is, buitengewoon inspirerend. Op veel gebieden kan de hedendaagse architectuur van Bangladesh een voorbeeldfunctie vervullen voor architectuur over de hele wereld. Een onverwacht, maar bijzonder inspirerend boek.

• Graber, Ruby & Ehrensberger (eds) – Bengal Stream – The Vibrant Architecture Scene of Bangladesh – 448 pp, 24,5 x 33 cm, hardcover, Engels – Christoph Merian Verlag –  ISBN 9783856168438
• Bestel het boek hier bij een bekende webwinkel: Bengal Stream