Jan Vriends is een veelzijdige stripmaker – hij is bekend van zijn strip rond Brugpieper Roos Vink, een strip die al een keer de Stripschappenning voor beste jeugdstrip won, hij tekent strips voor het meidenblad Tina, en voor volwassenen de sublieme humoristische strips over JanJaap en Cowboy John. In de geweldige leporellostrip Manuscript wordt al vooruitgeblikt op het boek dat in een prachtuitvoering verscheen bij Uitgeverij Scratch – De Kosmonaut, en dat boek heeft nu geheel terecht de Willy Vandersteenprijs 2024 gewonnen..

  • Uit het juryrapport:
    ‘De Kosmonaut’ van de Nederlandse stripmaker Jan Vriends (°1970) is de kersverse laureaat van de Willy Vandersteenprijs 2024. Die prijs bekroont het beste Nederlandstalige album van het voorbije jaar en is een initiatief van Stripgids, ondersteund door de Nederlandse stichting Strips in Beeld.
    Uit meer dan 150 strips koos de jury unaniem en snel ‘De Kosmonaut’, uitgegeven bij Scratch Books. Vriends krijgt 5.000 euro en een opdrachttekening van de vorige winnaar, Veerle Hildebrandt. De prijs wordt zondag 29 september uitgereikt op het prestigieuze Breda Stripfestival.

Het verhaal gaat over Vladimir die wetenschapper is in een groot laboratorium. Hij is een
waardevolle en toegewijde medewerker en tegelijkertijd houdt hij ervan om alleen te zijn in zijn
kleine appartement. Vanwege een promotie moet hij zijn werk voortzetten in de ruimte. Daar wordt
hij verliefd op een vrouwelijke kosmonaut die hem komt bevoorraden. Dan slaat echter het noodlot
toe. Zijn ruimteschip moet een noodlanding maken en hij komt terecht op een boerderij in de
wildernis. Vladimir helpt de oude boerin met de dagelijkse werkzaamheden en probeert ondertussen
zijn raket te repareren. Zo leert hij een heel ander leven kennen.

“Jan Vriends neemt je bij de hand en loodst je zo door het boek heen. Alleen
al voor zijn vertelkunst verdient hij de Willy Vandersteenprijs”

Jan Vriends beheerst zijn vak. Deze man is een verteller, aldus de jury. Met ‘De Kosmonaut’ krijg je
een sterk verhaal voorgeschoteld, de personages worden goed en fijnzinnig neergezet. Zo krijg je een
ontroerend inzicht in de psyche van een heel zacht mannetje. De Nederlandse auteur neemt je bij de
hand en loodst je zo door het boek heen. Alleen al voor zijn vertelkunst verdient Vriends de Willy
Vandersteenprijs. Vandersteen, de geestelijke vader van onder meer ‘Suske en Wiske’, was immers in de eerste plaats een echte verteller.

Leve de vrolijkheid
Vriends overvalt je in ‘De Kosmonaut’ met veel grapjes waarmee ook de jury echt gelachen heeft.
Met die humor onderscheidde de auteur zich van de meerderheid van vele andere prachtige albums,
waarvan een aantal nogal zwaar van toon. Ook de onverwachte en leuke plottwists werden
geapprecieerd. Daarnaast behandelt het boek actuele maatschappelijke thema’s, zoals het milieu.

Bedrieglijk eenvoudig
Zijn bedrieglijk eenvoudige, bijna kinderlijke stijl maakt ‘De Kosmonaut’ heel toegankelijk. De stijl van
het boek past perfect bij het verhaal. Ook hier komt de jarenlange ervaring van Vriends van pas. Je
ziet de hand van een tekenaar die zijn vak verstaat. Dat leidt tot een tijdloos boek dat wonderlijk
mooi werd uitgegeven door Scratch Books. Alleen al de cover met het gat erin werd als prikkelend
ervaren.
In een tijd waarin de reputatie van Rusland onder het vriespunt zit, is de drempel misschien hoog om
‘De Kosmonaut’ te lezen. Dan mis je echter volgens de jury een hartverwarmend, vertederend
verhaal dat nergens verveelt, gemaakt door een vakman. Dat maakt ‘De Kosmonaut’ tot de
verdiende winnaar van de Willy Vandersteenprijs.

“Wie ‘De Kosmonaut’ níet leest, mist iets.”

De jury stond tijdens editie 2024 opnieuw voor de loodzware taak om uit meer dan 150
Nederlandstalige titels een laureaat te kiezen. Van kinderstrip tot en met de graphic novel en de
experimentele strip, van grote uitgeverij tot de kleintjes én de eigen beheer-uitgaves: alle genres
waren vertegenwoordigd. De jury prijst volmondig het enthousiasme en het doorzettingsvermogen
van al deze mensen om zoveel Nederlandstalige stripparels in de winkelrekken te krijgen.
De Willy Vandersteenprijs is een initiatief van Stripgids met de steun van de stichting Strips in Beeld
en de erven Vandersteen. De jury bestond dit jaar uit voorzitter Yoeri Vanbeneden (kleinzoon van
Willy Vandersteen), Peter de Wit (stripauteur), Benedikte Van Eeghem
(communicatiedeskundige/auteur/moderator), Heleen Driesen (coördinator Stripgids) en Koen Maas
(De Perfecte Podcast).

Aan dat juryrapport heb ik weinig toe te voegen, behalve dat ik het er volledig mee eens ben. Geweldig boek, dat een breed publiek verdient!