Erik Voermans schreef 33 lang recensies voor Het Parool, en dat was voor mij de voornaamste reden om mijn abonnement steeds te verlengen, want Voermans schreef niet alleen over klassieke muziek, maar ook over Zappa en andere intelligente muziek, en zette me zo regelmatig op het spoor van nieuwe muzikale ontdekkingen. Als je idee wil krijgen hoe aanstekelijk hij over muziek schreef kun je nog steeds terecht bij Van Andriessen tot Zappa en bij Eerste Hulp bij Klassieke Muziek.

Neubach is zijn eerste roman, en ik val maar met de deur in huis – het is een klein meesterwerkje. Roman, staat er met grote letters op de cover, maar Neubach is een merkwaardige en sublieme mengeling van fantasie en werkelijkheid, waardoor je steeds het gevoel houdt dat je niet weet wat er nu wel en niet waar is.

Vladimir Neubach is nog een heel jonge Russische componist, en de favoriete leerling van Dimitri Sjostakovitsj als hij na de tragische dood van zijn vader vanuit Moskou via Berlijn naar Amsterdam vlucht. Daar wordt hij een van de beroemdste en succesvolste componisten van onze tijd. Als hij rond zijn zestigste, op het hoogtepunt van zijn roem, in opdracht van het Concertgebouworkest werkt aan een requiem komen de schimmen uit zijn verleden hem opjagen en keren de twee vrouwen in zijn leven zich van hem af – de ondergang van Neubach is ingezet.

In flashbacks gaan we regelmatig terug naar Moskou, waar de vader van Neubach recensies schrijft voor de Pravda en waar Sjostakovitsj na een vernietigende recensie in die krant zijn leven niet meer zeker is. De plot van het verhaal ga ik hier niet prijsgeven, maar Voermans geeft wel in een aantal bladzijden een meer dan beklemmend beeld van wat componisten in de Sovjet Unie moesten doormaken – ik laat je als voorbeeld een stuk zien van een verslag van een congres waar de componisten verplicht aan moesten deelnemen, en dat is minder fictie dan je wellicht zou denken als je aan “roman” denkt.

De geniale Neubach wordt zeer fraai geportretteerd, als vrouwenjager, als arrogante componist die volledig van zijn eigen genialiteit overtuigd is, maar ook als mens die vecht met zijn demonen. De vrouw waarmee hij veertig jaar getrouwd is, zijn jonge assistente, ze zijn allemaal mensen van vlees en bloed.

De acties tegen het Concertgebouworkest komen ook nog langs met de vernietigende opmerking van Neubach naar de componist die beweert dat er te weinig muziek van nu geprogrammeerd wordt: “Te weinig muziek van nu?” zei Neubach. “U bedoelt te weinig muziek van ú.”

Het is overigens jammer dat de muziek van de niet-bestaande Neubach ook niet-bestaand is, want zoals Voermans die muziek beschrijft had ik de soundtrack graag bij het boek gehad. Nu moet ik de muziek zelf maar bedenken, vrees ik. Maar goed, dat is dus wat dit boek doet – het prikkelt alle zintuigen. Geweldig boek, en niet alleen voor liefhebbers van klassieke muziek, haast ik me te zeggen.

• Erik Voermans – Neubach – Roman – AFdH Uitgevers – € 22,50
• Bestel het boek bij je lokale boekwinkel of rechtstreeks bij AFdH Uitgevers