sluimerende letteren - 8 - de geleende titels van anna blaman
In de vorige aflevering werd duidelijk dat Anna Blaman voor haar roman Op leven en dood (1954) de titel geleend kon hebben van een oorlogsboek uit 1946 dat Op leven en dood heette en in haar woonplaats Rotterdam uitkwam bij een bevriende uitgever. Mocht dit waarschijnlijk lijken maar toch nog wat dun. Hier komt een verwant maar overtuigender geval van titellening.
Het debuut in boekvorm van Anna Blaman verscheen in 1941. Haar eerste roman van wat er uiteindelijk in totaal vier zouden gaan worden, getiteld Vrouw en vriend. Nu wil het geval dat er in 1938 een roman verscheen Vrouwen en vrienden. Deze roman is geschreven door de nu reeds lang totaal vergeten schrijver Jan Willem de Boer. De onvolprezen letterkundige encyclopedie van Klaas ter Laan meldt het volgende over hem: “ Boer, J.W. de -, geb. 1893 te Goor, 1921 redacteur v.h. Rott. Nieuwsblad, 1945 van Het Parool; romanschrijver; leverde ook bijdragen in Erts.”
Kijk en met deze gegevens zijn we al weer in Rotterdam aangeland en in de Rotterdamse journalistiek, waar Anna Blaman dichtbij zat. En als we vervolgens de titelpagina opslaan van de roman van J.W. de Boer dan zien we een ons uit het geval van Op leven en dood zeer bekende uitgever:
De uitgever Brusse, die –zoals we zagen – bijna het debuut van Anna Blaman had uitgegeven en waarvan gemeld wordt dat hij een tijd lang Anna Blaman aanmoedigde en van vaderlijk literair advies voorzag. Maar het geval Vrouw en vriend kent nog een bewijs. De vader van Jan Willem de Boer heeft Anna Blaman in de klas gehad toen zij voor onderwijzeres studeerde op de Normaalschool. Kortom, Anna Blaman kende absoluut de titel van de drie jaar eerder uitgekomen roman Vrouwen en vrienden. Sterker: ze kende ook de schrijver daarvan. Vraag blijft natuurlijk waarom ze zelf geen originelere titel voor nota bene haar debuut wist te verzinnen. Vrouw en vriend is daarvoor trouwens ook helemaal geen voor de hand liggende of noodzakelijke titel. Of zou ze titels verzinnen zo´n lastig vak gevonden hebben dat ze tot tweemaal toe de aanbodcatalogus van een haar bevriende uitgever doorworstelde?
Hans Schoen
Met een zekere regelmaat zal in deze rubriek van Hans Schoen een klein stukje staan over literaire faits divers, zoals deze liggen te sluimeren op de zolder van zijn geheugen. Het zal meestal handelen over vergeten of half-vergeten schrijvers of over kleinigheden van letterkundige aard. De actualiteit zal geheel geschuwd worden. Kortom tres petite histoire literaire.