Ruud’s stokpaardjes aflevering 7 gaat over het verschil tussen de autocraat god en de voorbeeldmens Jezus, en het verschil tussen het oude en het nieuwe testament en hoe de katholieke kerk op een sluwe manier die twee met elkaar gecombineerd heeft. De zevende aflevering in deze reeks prikkelende essays van Ruud Moors, waarvan we er hier elke zondag een publiceren.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 178 is voor vele interpretaties vatbaar, en als je gaat inzoomen moet je zelfs die soms weer bijstellen. Langer kijken levert aanzienlijk meer kijkplezier op. Logisch toch? Maar dan moet je wel echt even wat langer blijven kijken.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 179 is een spel van licht en schaduw en van optische illusies en iemand zag er ook meteen een compositie van schelpen in. Ik ruik de zee! Kijk zelf maar even, en neem ook hier even uitgebreid de tijd.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 180 lijkt wel geplamuurd, maar ook deze heb ik gemaakt met stempels die ik uit diverse rubberen en plastic gummen heb gesneden met vlijmscherpe afbreekmesjes, terwijl ik bij het handmatig drukken verschillende zwarte stempelkussens hen gebruikt. De oplage bestaat ook hier weer uit één uniek exemplaar.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik nooit zo gecharmeerd was van de avonturen van Blake en Mortimer – te stijf, te vergezocht, te veel tekst ook, wat ik in een strip toch wel hinderlijk vind – er moest altijd erg veel uitgelegd worden, terwijl ik vind dat in een strip het beeld een groot deel van het verhaal zou moeten vertellen. En dan de hoofdpersonen, twee tamelijk stijve Britse mannen, de een hoofd van de Britse geheime dienst, de ander, die met het baardje, een wetenschapper, een professor. Maar de nieuwe avonturen, met nieuwe scenaristen en een nieuwe tekenaar blijken toch de moeite waard. Ik heb in ieder geval met veel plezier de nieuwste aflevering gelezen.
De avonturen van Blake en Mortimer – 29 – Acht uur in Berlijn.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 173 is een multi-interpretabel zoekplaatje waarin je zowel grote ogen als Indiase tempelbeelden kunt ontdekken, en nog heel veel meer. Daarnaast word je door de optische illusies ook nog eens op een andere manier lichtelijk in verwarring gebracht. Maar een beetje aandacht en tijd zijn voldoende om greep te krijgen op deze slow art, maak je geen zorgen.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 174 ziet er wat rommelig en slordig uit, en dat betekent dat je hier toch ook vooral even wat langer naar moet kijken voordat je greep hebt op dit spel van optische illusies en vreemde structuren. Als je inzoomt krijg je waarschijnlijk iets sneller greep op het geheel.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 175 ziet er bedrieglijk eenvoudig uit, maar als je gaat kantelen gebeuren er toch weer onverwachte dingen met diepte en perspectief. Bovendien zitten er op onverwachte plekken ook nog eens ogen in verstopt.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 176 heb ik op een belachelijke manier volgepropt met van alles en nog wat, om de liefhebbers van de zoekplaatjes voor gevorderden eens echt goed aan het werk te zetten, haha. Ondertussen heb ik ook nog geprobeerd er wat subtiele optische illusies in te smokkelen, dus geen eknele kijker hoeft zich hier te vervelen, lijkt me.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 177 is wat lastiger te pakken vanwege de subtiele schaduwen, die verbergen ongemerkt waar het om gaat, zoals dat wel vaker gaat met schaduwen. Wat langer kijken helpt, inzoomen ook.
Iemand verbaasde zich er over dat ik zulke uiteenlopende strips bespreek hier, maar ik heb inderdaad een zeer brede smaak, op alle gebieden – ik lees net zo lief poëzie waar ik echt in moet duiken als light verse, en pittige literatuur naast ontspannende detectives. Strips bieden momenteel net zo’n breed scala – van indrukwekkende anti-oorlogsstrips tot uitstekende luchtig ogende kinderstrips, die ik ook met veel plezier lees. Het nieuwe avontuur van Jommeke bijvoorbeeld. Een mooi spannend verhaal met een niet al te nadrukkelijke boodschap. Niet alles is wat het lijkt en slimheid verslaat geweld soms met enig gemak.
Jommeke 313 – Monster in Zonnedorp.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 168 is een merkwaardig geval van vreemde schaduwen, opmerkelijke perspectieven die op een vreemde manier net niet helemaal kloppen en een unheimisch licht dat het geheel een vreemde uitstraling geeft. Zoom bij deze vooral ook even in.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 169 heb ik, net als al die andere grafieken, gemaakt met inkt uit verschillende zwarte stempelkussens. Daar zit er eentje tussen die groene inkt afgeeft, en opmerkelijk genoeg wordt die inkt steeds groener naarmate ik dat kussen vaker gebruik.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 170 moet je beslist wat langer bekijken. Ik weet het, dat zeg ik over al mijn kunst, maar in dit geval zie je dan toch allerlei verbindingen ontstaan die je op het eerste gezicht ontgaan zouden zijn. Het gaat weer eens om subtiele optische illusies die je als kijker lekker op scherp kunnen zetten. Alleen moet je dan wel bereid zijn om even wat langer te blijven kijken natuurlijk.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 171 lijkt op het eerste gezicht wat grof en zelfs lomp, maar als je wat langer kijkt en inzoomt zul je zien dat hij aanzienlijk geraffineerder in elkaar zit dan je eerst geneigd was te denken. Neem er dus gewoon even de tijd voor.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 172 kan je op verschillende manieren in verwarring brengen, maar dat vind ik zelf toch altijd weer de leukste. Het gaat ook hier weer om het kijken en dat niets is wat het lijkt. Perspectief staat niet vast en ook verder moet je heel goed kijken.
Scurry is een stripverhaal in drie delen over muizen die proberen te overleven in een post-apocalyptisch landschap, waaruit de mensen verdwenen zijn, het eeuwig donker lijkt te zijn geworden, en een koude, donkere regen de hele wereld heeft doordrenkt. Voedsel is er nauwelijks meer en als er muizen ziek worden komt de wanhoop dichtbij. Daar maken een paar muizenschurken dankbaar gebruik van – die gaan een alliantie aan met hun aartsvijanden, de katten, en zaaien verdeeldheid binnen de muizenkolonie. Dan zijn er geruchten over een gestrande vrachtwagen vol voedsel die voorbij het bos ligt, en gaan de dapperste muizen op pad, waaronder ook Wix en Pict. Die twee zullen het in het derde, afsluitende deel, samen met een aantal bosbewoners opnemen tegen de wolven, die hier duidelijk staan voor het Kwaad. Een fenomenaal mooi getekend, subliem verhaal. Topstrip!
Scurry deel 3 – De Vloek van de Schaduw.
In het Kunstmuseum Den Haag was tot 15 januari 2023 een tentoonstelling te zien van het echtpaar Anni en Josef Albers, waarin het werk van beide kunstenaars naast elkaar te zien was. Tot mijn grote schande moet ik bekennen dat ik die tentoonstelling gemist heb, want vooral het werk van Josef moet je in het echt zien, en je moet er even de tijd voor nemen. Gelukkig is er wel een fraaie catalogus verschenen waarin het verhaal van Josef en Anni verteld wordt en waarin je een groot aantal reproducties vindt. Kun je zien wat je gemist hebt. Veel, zo blijkt.
Anni + Josef Albers.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 163 is een spel van optische illusies die pas tot hun recht komen als je ruim afstand neemt. Als je gaat inzoomen verdwijnt stukje bij beetje dat effect, maar ontstaan er weer andere beelden die op hun eigen manier interessant zijn.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 164 is er weer een die je op verschillende manieren in verwarring kan brengen. Langer kijken is dan de enige oplossing, vrees ik. Overigens zijn alle grafieken ook gewoon te koop, en dat is echt een aanrader, want dan kun je er pas echt lang en rustig naar kijken. En ze zijn echt niet krankzinnig duur.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 165 is wat grofkorrelig, maar dat heeft te maken met de structuur van de rubberen gum waar ik dit keer de stempels uit gesneden heb. Ik had deze gum op een andere manier doormidden gesneden voor ik begon, vandaar.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 166 is er een waarin ik onder meer het licht van de schemering probeer te vangen, al is dit uiteraard ook weer een spel van optische illusies geworden. Sorry, ik kan het niet laten.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 167 is wat weerbarstiger, maar als je even inzoomt krijg je er waarschijnlijk wat sneller greep op. Kijk anders eens even wat langer naar de staande versie van deze grafiek, die is nog het toegankelijkst, vermoed ik.
Irena is een aangrijpende vijfdelige stripreeks over de Poolse verzetsstrijdster Irena Sendlerowa. Ze redde bijna 2500 Joodse kinderen uit het getto van Warschau, en toch ontbreekt ze in de geschiedenisboeken. Jean-David Morvan las bij toeval een artikel over haar en vond dat haar leven verteld moest worden. Met Séverine Tréfouël en David Evrard beschrijft hij in vijf albums de strijd van deze ‘moeder van de kinderen van de Holocaust’. Deel 2 is nog indrukwekkender dan het eerste deel – sober getekend, ingetogen verteld, maar daardoor des te indringender.
Irena – deel 2 – De Rechtvaardigen
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 158 kun je het beste van een afstand bekijken, en deze heeft ook weer de gebruikelijke kenmerken die volgers van dit magazine maar al te goed kennen – optische illusies, waarbij focussen van belang is, het belang van langer kijken en de rol van licht en schaduw. Het draait zoals altijd eigenlijk gewoon weer om kijken. Niets meer, maar vooral ook niets minder: kunst gaat bij mij altijd vooral om kijken.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 159 zul je van een afstandje vooral zien als een spel van optische illusies, maar als je een beetje dichterbij komt kun je er ook vakjes met steeds twee verschillende vogeltjes in zien. Een zoekplaatje voor gevorderden noemde een vriend van me dat ooit treffend, maar als je ze een keer gezien hebt raak je ze nooit meer kwijt.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 160 is gemaakt om van een afstand te bekijken, want als je inzoomt weet je echt niet meer waar je nu eigenlijk naar zit te kijken. Je ziet dan wel dat ik echt probeer om de kracht van suggestie op verschillende manieren te manipuleren, want neem maar eens afstand, dan gebeuren er toch weer onverwachte dingen.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 161 is een spel van licht en schaduw dat van een afstandje al fascinerend is, maar bij deze adviseer ik je om vooral ook even in te zoomen, want deze verliest nou eens een keer niets van zijn magie als je er met je neus bovenop gaat staan.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 162 laat je door raampjes naar een landschap kijken, terwijl je even later door die raampjes door ogen aangekeken wordt. Je wordt hier dus meteen weer op verschillende manieren op het verkeerde been gezet. Neem er dus maar weer rustig even de tijd voor, wie weet wat je nog meer ontdekt.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 154 is een subtiel spel van licht en schaduw, waarbij je in eerste instantie niet doorhebt dat je door optische illusies ook nog eens op het verkeerde been wordt gezet. Let hier vooral ook weer eens op de bijzondere kleuren die de schaduwen zo sterk maken – ze komen allemaal uit mijn verzameling zwarte stempelkussens.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 155 is een abstract en fragiel spel van optische illusies, maar op een wonderlijke manier kun je er toch ook met een beetje fantasie snaterende eenden in ontdekken, of bloemen in de knop. Ik weet eerlijk gezegd niet of je dan een ander karakter moet hebben of dat je gewoon op een ander manier moet kijken.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 156 lijkt wel een verzameling verweerde houten palen bij de zee, maar als je gaat inzoomen zie je pas dat het vooral de kracht van de suggestie is die hier voortreffelijk zijn werk lijkt te doen. Ook hier komen de kleuren weer uit de zwarte stempelkussens die ik in de loop der jaren verzameld heb.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 157 is een swingend spel van optische illusies, waar je pas een beetje greep op krijgt als je wat langer en aandachtiger kijkt. Ook hier komen de verschillende kleuren weer uit mijn verschillende zwarte stempelkussens.
En verder sloeg de migraine weer eens toe, dus laat ik het hierbij.
De fascinerendste stripwereld die ik ken is die rond de Donjon, bedacht door Joann Sfar en Lewis Trondheim, en inmiddels door vele tekenaars vormgegeven. Het universum rond de Donjon breidt zich gestaag uit en de verhalen zijn altijd een klein beetje krankzinnig, maar ook altijd spannend, vaak op momenten ontroerend en ze houden ons, als alle goede fantasy, een verbazingwekkende spiegel van onze eigen tijd en onze eigen maatschappij voor, al is het dan soms een idiote lachspiegel met ruwe randjes. In de subreeks Donjon Monsters, waarin een bijfiguur de hoofdrol speelt of waarin een onbekend verhaal verteld wordt is een nieuw deel verschenen dat weer een absolute topper is in de reeks.
Donjon Monsters 12 Het Toverboek van de Uitvinder.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 150 is een typisch geval van op-art met een rafelrandje, en dat betekent in de praktijk dat je hem het beste van een afstandje kunt bekijken, en dat je er even wat extra tijd en aandacht aan moet besteden als je hem echt wil doorgronden.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 151 is een stuk weerbarstiger, maar ook hier krijg je wel degelijk greep op het geheel als je wat langer blijft kijken, dan ontvouwen de structuren zich vanzelf.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 152 is vooral een kwestie van focussen – tip: probeer het kleine witte driehoekje vooral te zien als een gaatje waar je doorheen kijkt. Optische illusies en vreemde zaken houden elkaar hier mooi in evenwicht.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 153 is een spel van licht en schaduw, waarbij ik geprobeerd heb het bijna ongrijpbare licht van de schemering vast te leggen. Verder gaat het hier als altijd ook weer om een subtiel spel van optische illusies. Eentje om rustig de tijd voor te nemen, alsof je een meditatieve oefening doet, maar voel je vooral niet verplicht, het moet wel bij aangenaam kijken blijven.
Ruud’s stokpaardjes aflevering 6 gaat in zijn geheel over applaus, en Ruud haalt er niet alleen een tekst van een paar eeuwen geleden bij, hij benoemt ook het ongemak dat applaus met zich mee kan brengen. De zesde aflevering in deze reeks autobiografische en filosofische essays van Ruud Moors. Elke zondag vind je hier een nieuwe aflevering.
Ik was in eerste instantie erg gecharmeerd van de voorbeeldige heruitgave van de avonturen van Kapitein Rob door uitgeverij Personalia – fraaie hardcovers, prima nawoorden, niks mis mee. Maar bij het zevende deel begint er toch het een en ander te wringen, want Kapitein Rob blijkt een wel erg superieure blanke man, die op een tenenkrommende manier met “oermensen” omgaat – onze grote held en tovenaar lost uiteraard alle problemen op, terwijl de “wilde volksstam” angstig volgt. Dan lees ik niet meer onbekommerd verder, moet ik bekennen.
De avonturen van Kapitein Rob – deel 7 – De vallei der vergeten wereld.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 144 is er een waarin de schaduwen voor het ontregelende werk zorgen, zeker als je hem van een afstandje bekijkt. Kantelen levert ook verrassende momenten op, en ook hier geldt weer dat je beslist wat langer moet kijken, omdat je dan meer zie dan je op het eerste gezicht zou verwachten.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 145 is een geraffineerd spel van licht en schaduw en van optische illusies waarin vreemde zaken de hoofdrol spelen. Langer kijken is hier een vereiste, anders krijg je er absoluut geen greep op, dat heeft echt wat tijd en aandacht nodig. Niet eentje voor luie of snelle kijkers, vrees ik.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 146 is een mooi voorbeeld van “op-art met een rafelrandje”, en dat rafelrandje is precies ook de reden waarom je deze het beste van een afstandje kunt bekijken, omdat de kracht van suggestie dan het beste werkt.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 147 is wat weerbarstiger, maar als je deze wat tijd gunt krijg je ook hier greep op, en dan blijkt hij uiteindelijk toch verrassend interessant te zijn.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 148 probeert het ongrijpbare, zachte licht van de schemering te vangen en dat te combineren met een subtiel spel van optische illusies, waarbij nooit helemaal duidelijk wordt waar je eigenlijk naar zit te kijken. Een mooie voor een lange meditatie-oefening, lijkt me.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 nummer 149 lijkt wel een kiezelpad, totdat je wat beter kijkt, en je ziet allerlei verschillende gezichten die je tussen de stenen door aan lijken te kijken. Optische illusies ontmoeten hier weer eens een zoekplaatje voor gevorderden, perfect geschikt voor kijkers die wel van een uitdaging houden.
Elke keer als er weer een hoofdstuk aan de krankzinnige wereld van de Donjon wordt toegevoegd zit ik handenwrijvend klaar, en tot nu toe ben ik nog nooit teleurgesteld. De verhalen rond de Donjon zijn verzonnen door Joann Sfar en Lewis Trondheim, die in het begin ook zelf de tekeningen maakten, maar tegenwoordig wordt er steeds een andere tekenaar uitgenodigd, en het is wel duidelijk dat elke striptekenaar het een eer vindt om een deel te mogen toevoegen aan deze unieke saga. Boulet tekende deel 8 van de subreeks Zenit, over het hoogtepunt van de Donjon, en dit keer spelen de eend Herbert en zijn makker, de draak Marvin, weer eens de hoofdrollen. Een absolute aanrader!
Donjon Zenit 8 – Te Harer Gedachtenis
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 139 roept onmiddellijk de vraag op: wat is voorgrond, wat is achtergrond? Je kunt je focus vrij gemakkelijk verleggen, en je kijkt dan echt naar een andere grafiek. Neem er maar eens wat uitgebreide de tijd voor, dan zie je wat ik bedoel.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 140 heeft ook wat meer tijd nodig, maar dat is vooral om er achter te komen wat er precies niet klopt aan de vreemde schaduwen die hier de hoofdrol spelen.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 141 moet je eigenlijk van een afstandje bekijken. Deze verliest steeds meer van zijn magische eigenschappen naarmate je verder inzoomt. Van een afstandje zie je hem hoe ik hem bedoeld heb.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 142 lijkt multi-interpretabel te zijn, want behalve de vleermuizen die ik er in verstopt had blijken er nog meer vreemde zaken in verscholen te zitten. Kijk zelf maar eens wat je zoals kunt ontdekken.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 143 is een merkwaardig geval, want hij ontlokte iemand meteen een hartgrondig “getverderrie” omdat er menselijke lichaamsdelen in herkend werden, terwijl die er door mij absoluut niet bewust in gestopt waren, geloof me. Maar, zoals de Britten het zo treffend zeggen: “a dirty mind is a joy forever”. Bij het inzoomen schijnt het effect het hinderlijkst te zijn. Tja.
Hansje Joustra, al een leven lang stripuitgever, vroeg zijn oude vriend en buurtgenoot, verslaggever en radiomaker Jan Donkers, of hij niet eens een boek zou willen maken met herinneringen en interviews met muzikanten die de meeste indruk op hem hadden gemaakt, “dan zoek ik daar mooie illustraties bij”, want Joustra heeft voldoende connecties in de wereld van de strip om daar meteen ook een opzienbarend boek van te maken. En dat is Forty Tracks ook geworden, met aanstekelijke verhalen over zeer uiteenlopende muzikanten en tekeningen van internationale toppers als Joost Swarte, Robert Crumb, Erik Kriek, Ever Meulen, Derf Backderf en veel meer. Resultaat – een geweldig boek waar je zelf meteen de soundtrack bij zoekt om het nog leuker te maken.
Jan Donkers – Forty Tracks
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 134 is een golvend spel van optische illusies en op-art met een rafelrandje. Langer kijken is ook hier weer bijna een vereiste, als je de finesses van deze grafiek tenminste echt wil doorgronden.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 135 lijkt wel een verzameling tamelijk vormloze kleiklompen, maar als je wat beter kijkt, en vooral als je gaat inzoomen moet je dat oordeel toch wat bijstellen. Deze vertoont weer eens de merkwaardige eigenschap dat hij van bol naar hol verandert als je gaat kantelen, en als je helemaal ingezoomd bent zul je wellicht weer eens verbazen over het feit dat ook deze grafiek weer gemaakt is met verschillende zwarte stempelkussens.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 136 ziet er wat brutaler uit, doordat ik weer eens het meest opmerkelijke zwarte stempelkussen dat ik heb erbij gepakt heb, dat met de groenige stempelinkt, Ik blijf het een erg vreemde kleur vinden, zeker als je bedenkt dat hij van een zwart stempelkussen komt.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 137 lijkt wel een bak met visjes, een verzameling piranha’s ofzo, ingetogen getekend, maar als je gaat inzoomen blijken het wel erg gestileerde vissen te zijn. Dan zie je meteen wat de kracht van suggestie doet met een mens. Blijf maar eens even wat langer hangen bij die ingezoomde “vis”, want hij is erg mooi, al zeg ik het zelf.
Holly’s stempelgrafiek – 2023 – nummer 138 is een spel van licht en schaduw en van subtiele optische illusies, die wat verscholen gaan in de grotten en rotspartijen – je ziet altijd eerst wat bekend lijkende zaken, en pas na een tijdje realiseer je je dat er van alles niet helemaal klopt.
Een lezer vroeg zich af of ik niet bang ben dat ik de kunstliefhebbers die dit magazine regelmatig bezoeken wat overvoer met mijn stempelkunst. Ik denk het niet, want als ik kijk naar de vijf grafieken die ik vandaag presenteer zijn dat vijf totaal van elkaar verschillende grafieken. Dat is één. Twee is dat ik zelf nog steeds gefascineerd ben door wat ik creëer, en zolang dat het geval is ga ik door met het presenteren van mijn werk hier. En drie is dat ik maar een deel laat zien van wat ik maak – ik ben nog aanzienlijk productiever dan je zou denken als je alleen maar kijkt naar wat ik hier presenteer. En dan nog, als het je te veel wordt kun je het gewoon overslaan toch?