Ik werd geboren in de jaren vijftig van de vorige eeuw, negen jaar nadat de tweede wereldoorlog was afgelopen. Om de maatschappij opnieuw op te kunnen bouwen was (wereldwijd) veel geld nodig. Arme mensen hadden niet veel geld, dus daar was niet veel te halen. Mensen die goed waren in geld verkrijgen werden daarom extra belast, onder het motto: ‘de sterkste schouders dienen de zwaarste lasten te dragen.’ Zelfs in het kapitalistische Amerika was de hoogste belastingschijf maar liefst 91 procent. En dat terwijl de republikein Eisenhower president was. Ook in Nederland werden de rijkste mensen het zwaarst belast. Miljardairs waren er, ook wereldwijd, nauwelijks. Een miljonair werd al extreem rijk bevonden.

Hoewel, er zijn altijd al extreem rijken geweest. De top 10 van rijkste mensen aller tijden ziet er als volgt uit:

  1. John D. Rockefeller (1839-1937) met een vermogen van € 247 miljard verkregen door olie.
  2. Andrew Carnegie (1835-1911) met een vermogen van € 227 miljard verkregen door staal.
  3. Willem de Veroveraar (1027-1087) met een vermogen van € 153 miljard verkregen door oorlog.
  4. Cornelius Vanderbilt (1794-1877) met een vermogen van € 136 miljard verkregen door spoorwegen.
  5. Alan Rufus (1040-1089) met een vermogen van € 109 miljard verkregen door oorlog.
  6. Bill Gates (1955-heden) met een vermogen van € 100 miljard verkregen door software.
  7. William de Warenne (1055-1088) met een vermogen van € 98 miljard verkregen door oorlog.
  8. John Jacob Astor (1864- 1912) met een vermogen van € 89 miljard verkregen door bonthandel en vastgoed.
  9. Richard Fitzalan, 10e graaf van Arundel (1306-1376) met een vermogen van € 79 miljard verkregen door oorlog.
  10. Stephen Girard (1750-1831) met een vermogen van € 77 miljard verkregen door scheepvaart.

(bron: Quotenet)

Vier van de tien allerrijksten aller tijden hebben die rijkdom aan oorlog te danken. In de term veroveraar zit niet voor niets het woordje rover verborgen.

De gebroeders Hunt erfden van hun vader ruim een miljard. Dat vonden ze niet genoeg, dus bedachten ze een plan. Met een aantal rijke vrienden besloten ze hun enorme rijkdom te gebruiken om nog veel rijker te worden. Daartoe begonnen ze zilver op te kopen om zodoende een tekort aan zilver te forceren, waardoor de prijs voor zilver omhoog zou gaan en zij dan, als belangrijkste bezitters van zilver, flink konden cashen. Dat leek goed te gaan, totdat de Amerikaanse overheid er een stokje voor stak. Die verbood speculeren met zilver, omdat die overheid zelf een belangrijke afnemer van zilver bleek. Inplaats van nog rijker te worden, verloren de broeders Hunt bijna al hun vermogen. Dat wil zeggen dat ze het, na dit debacle, ieder met nog slechts 30 miljoen dollar moesten zien te redden. Toen ik dit verhaal zo’n dertig jaar geleden las dacht ik: ‘Hoe is het mogelijk dat je, als je al meer dan een miljard bezit, nog steeds niet genoeg hebt?’ Probeer maar eens een miljard dollar op te maken. Dat is nog een hele toer. Als je het binnen 50 jaar probeert op te krijgen moet je elke dag zo’n 60.000 dollar uitgeven, en als je een keer een dag overslaat, moet je de dag erna 120.000 uitgeven. Elke dag, ook in de weekenden en op vakantie. Van 60.000 dollar kan ik minstens twee jaar leven, zonder iets tekort te komen. Ik zou niet weten hoe je zo’n bedrag dagelijks uit kunt geven. Overigens moet je dan ook nog zorgen dat je geen enkel rendement op je miljard krijgt, anders lukt het niet. Als je 2 procent rendement op je miljard haalt, kun je elke dag 60.000 dollar uitgeven en dan bezit je na 50 jaar nog steeds een miljard. Het is krankzinnig dat mensen meer dan een miljard willen bezitten, maar ook dat we dat toestaan.

We hebben een bijna pervers ontzag voor miljardairs. Op televisie zag ik dat Bill Gates en Warren Buffet samen een restaurant binnenkwamen en door het personeel met een staande ovatie werden verwelkomd. Omdat ze er kwamen eten! En waarom? Omdat ze miljarden hebben vergaard? Is dat, op zichzelf, een verdienste? Hoeveel miljardairs zijn er niet door list en bedrog aan die miljarden gekomen? Dus ik zou zeggen: ‘Dan is iemand miljardair, nou en ?’

Nou, dat maakt wel degelijk wat uit. Bill Gates kwam naar Europa en bezocht een aantal regeringsleiders, waaronder Angela Merkel en Mark Rutte. In de krant stond een foto van Mark Rutte die met een grote grijns handen stond te schudden met Bill Gates. Trots dat die rijkaard hem de eer aandeed met een bezoekje.

Er zijn natuurlijk altijd miljardairs geweest. Maar er zijn er nog nooit zoveel geweest dan nu. En ze hebben ook nog nooit zo weinig belasting hoeven betalen. Warren Buffet, zelf een miljardair, verklaarde dat hij dat ook zeer onrechtvaardig vond. ‘Ik betaal nog geen 16 procent, maar mijn huishoudster betaalt ruim 35 procent belasting,’ verklaarde hij. Ook hij vond dat nergens op slaan. De wereld is, in de tijd dat ik leef, enorm veranderd. De zwakste schouders dienen nu de zwaarste lasten te dragen en degenen met de meest extreme rijkdom voegen het minste toe aan het collectief, dat wij samenleving immers zijn.

Ieder jaar voegen de rijkste 100 mensen van deze wereld ongeveer 200 miljard dollar toe aan hun gigantische rijkdom (totaal ruim 2000 miljard dollar). Jaarlijks kunnen we met 60 miljard dollar alle honger in de wereld oplossen. Maar die 60 miljard, die gunnen we de allerarmsten niet. In plaats daarvan belonen we de 100 allerrijksten jaarlijks met ruim 200 miljard. Maar waarom eigenlijk?

Het lijkt wel alsof de hele wereldeconomie alleen maar om die allerrijksten draait. De allerarmsten lijken er helemaal niet toe te doen. Zo las ik de volgende kop in het dagblad Trouw (november 2015): ‘Crisis voorbij: de rijksten zien hun vermogen fors groeien.’ Wat bleek; de allerrijksten van Nederland halen weer een rendement van meer dan 10 procent (de baas van Randstad was in één jaar tijd zelfs meer dan een miljard rijker geworden) en er zijn weer 4 miljardairs bijgekomen in Nederland. Maar als de rijksten hun vermogen zien groeien dan betekent dat dat de rest van de samenleving armer wordt. Dat is logisch.

Overigens zijn de rijken door de crisis niet armer geworden, maar werden ze wat minder snel rijker. Dat de crisis voorbij zou zijn als de allerrijksten hun vermogen fors zien groeien, is natuurlijk een uitermate vreemde stelling. Misschien is dan de ‘crisis’ voor de rijksten voorbij, maar voor de rest van de samenleving begint het dan nog maar net. Dat Nederland er 4 miljardairs heeft bijgekregen, is natuurlijk helemaal niet gunstig. Miljardairs kosten de samenleving namelijk miljarden! De miljarden die nodig zijn om miljardairs te creëren moeten namelijk wel eerst aan de samenleving onttrokken worden. De vraag is dan ook hoeveel miljardairs we ons nog kunnen veroorloven. Door het toevoegen van miljardairs wordt de crisis, voor de rest van de samenleving niet kleiner. Sterker nog; hoe meer miljardairs hoe groter de crisis.